„Habib Bourguiba“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) |
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 28:
==Æviágrip==
Habib Bourguiba fæddist árið 1903 í [[Monastir]] í [[Túnis]]. Faðir hans var liðsforingi í heimavarnarliði landsins, sem þá var verndarsvæði undir yfirráðum [[Þriðja franska lýðveldið|Frakklands]].<ref name=svipmynd>{{Tímarit.is|
Árið 1935 var Bourguiba í fyrsta sinn handtekinn af frönskum stjórnvöldum fyrir aðild sína að sjálfstæðisbaráttunni. Hann sat oft í fangelsi og í útlegð næstu ár og varði meðal annars árum [[Seinni heimsstyrjöldin|seinni heimsstyrjaldarinnar]] í fangelsi í Frakklandi. Þrátt fyrir [[Orrustan um Frakkland|ósigur Frakka gegn Þjóðverjum]] og hernám Frakklands var Bourguiba þess fullviss að Þýskaland gæti ekki unnið styrjöldina og skipaði því stuðningsmönnum sínum að styðja útlegðarstjórn [[Frjálsir Frakkar|Frjálsra Frakka]] og starfa með henni á hans ábyrgð og í hans nafni.<ref name=samtíðin/> Þjóðverjar létu sleppa Bourguiba úr haldi árið 1942,<ref>{{Tímarit.is|
Vegna stuðnings síns við Frakka var Bourguiba í sterkri stöðu eftir lok styrjaldarinnar. Hann fékk leyfi til að taka þátt í stjórnmálum á ný og Neo-Destour varð brátt sterkasti stjórnmálaflokkur í Túnis. Bourguiba hlaut um skeið sæti í ríkisstjórn Túnis en vegna síaukinna tilþreifana í sjálfstæðisátt var hann handtekinn á ný árið 1952 og fluttur til Frakklands. Handtaka hans leiddi til mikilla óeirða í Túnis og staða Frakka í nýlendunni varð sífellt erfiðari. Bourguiba sat í fangelsi í tvö ár en þegar [[Pierre Mendès France]] varð forsætisráðherra Frakklands árið 1954 ákvað stjórn hans að veita Túnis sjálfstæði sitt. Sem leiðtogi Neo-Destour var Bourguiba í reynd sjálfkjörinn sem fyrsti ríkisstjórnarleiðtogi hins sjálfstæða Túnis. Neo-Destour hlaut nær öll þingsætin í fyrstu kosningum hins nýsjálfstæða ríkis þann 11. apríl 1956.<ref name=tíminn1958>{{Tímarit.is|
Eftir sjálfstæði varð Túnis fyrst um sinn konungsríki og [[Múhameð 8. al-Amin]], sem hafði verið leppstjórnandi Frakka með titlinum ''[[bey]]'', varð konungur þess. Árið 1957 stóð Bourguiba hins vegar fyrir því að Túnis var lýst [[lýðveldi]] og Bourguiba varð sjálfur fyrsti forseti landsins.<ref name=tíminn1958/> Við upphaf stjórnartíðar sinnar átti Bourguiba einnig í valdabaráttu gegn öðrum leiðtoga Neo-Destour, [[Salah ben Youssef]], sem hneigðist lengra til vinstri og var hallur undir hugmyndir [[Gamal Abdel Nasser|Nassers]] Egyptalandsforseta um samheldni Arabaríkjanna.<ref name=tíminn1958/> Bourguiba greindi meðal annars á við Nasser og fylgismenn hans þar sem Bourguiba vildi viðhalda vinsamlegu sambandi við [[Vesturlönd]], sér í lagi við gömlu herraþjóðina Frakkland. Í valdabaráttunni varð Bourguiba yfirsterkari, sem leiddi til þess að Youssef flúði úr landi og hlaut hæli hjá stjórn Nassers í [[Kaíró]]. Þetta olli miklum kala í samskiptum Bourguiba og Nassers og Bourguiba sleit um skeið samskiptum við Egyptaland.<ref>{{Tímarit.is|
Í innanríkismálum beitti Bourguiba sér fyrir nútímavæðingu og umbótum í anda [[Kemal Atatürk|Atatürks]] í Tyrklandi. Hann lét nema úr gildi ýmis gömul [[Íslam|íslömsk]] lög, setti nútímalegri lög um hjónaskilnaði og hvatti Túnisa til þess að halda áfram að vinna á föstunni.<ref name=samtíðin/>
Bourguiba var leiðtogi Túnis í rúm þrjátíu ár og á þeim tíma fór dýrðarljóminn af honum sem sjálfstæðishetju landsins mjög að dofna. Lítið var um eiginlegt lýðræði í Túnis á stjórnartíð hans og Bourguiba réði því lengst af sem [[einræðisherra]]. Stjórn hans viðhélt eftirliti með fjölmiðlum og hvatti til [[persónudýrkun]]ar á forsetanum.<ref>{{Tímarit.is|
Árið 1987 skipaði Bourguiba [[Zine El Abidine Ben Ali]] forsætisráðherra stjórnar sinnar og var þaðan af litið á Ben Ali sem líklegan eftirmann hans. Þann 7. nóvember sama ár lýsti Ben Ali því yfir að Bourguiba væri elliær og framdi blóðlaust valdarán gegn forsetanum. Leiðtogaskiptin fóru fram í skugga vaxandi óvinsælda Bourguiba og því kipptu fáir Túnisar sér upp við valdaránið.<ref>{{Tímarit.is|
Bourguiba lést þann 7. apríl árið 2000.<ref>{{cite news|work=[[L'Humanité]] |date= 7 April 2000| title=Tunisie. Le décès du père de l'indépendance. Bourguiba. La mort après l'oubli |url=http://www.humanite.presse.fr/journal/2000-04-07/2000-04-07-223175}}</ref> Mikið hefur verið deilt um stjórnartíð hans og arfleifð hans til túnisku þjóðarinnar, sérstaklega eftir [[Byltingin í Túnis|byltinguna árið 2010]].
|