„Seinni heimsstyrjöldin“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
m Tók aftur breytingar 82.112.90.161 (spjall), breytt til síðustu útgáfu TKSnaevarr Merki: Afturköllun |
||
Lína 1:
[[Mynd:Nagasakibomb.jpg|thumb|right|200px|Sveppaský kjarnorkusprengju liggur yfir [[Nagasaki]] þann [[9. ágúst]] [[1945]].]]
BTW DANIEL ER TUSSA RIIGGIE ER NIGGER HEIL FOKKING HITLER Venjulega er sagt að upphaf stríðsins hafi verið í Evrópu í kjölfar [[innrás]]ar Þjóðverja í [[Pólland]] þann [[1. september]] [[1939]] en Bretar og Frakkar lýstu yfir stríði á hendur Þjóðverjum tveimur dögum síðar. Átökin í Evrópu breiddust út á Atlantshaf og til Norður-Afríku. Stríð hafði brotist út fyrr í [[Asía|Asíu]] og er þá ýmist miðað við innrás Japana í Kína árið [[1937]] eða jafnvel innrás þeirra í [[Mansjúría|Mansjúríu]] [[1931]] en þegar þeir [[árásin á Perluhöfn|réðust á flota Bandaríkjamanna]] í [[Perluhöfn]] á [[Hawaii]] fléttuðust saman stríðið í Asíu og stríðið í Evrópu og Bandaríkin drógust einnig inn í átökin í Afríku og Evrópu. Í Evrópu lauk stríðinu með uppgjöf Þjóðverja [[8. maí]] [[1945]] en stríðið hélt áfram í Asíu þar til Japanir gáfust upp [[15. ágúst]] [[1945]] eftir að Bandaríkin höfðu varpað tveimur [[kjarnorkusprengja|kjarnorkusprengjum]] á borgirnar [[Hiroshima]] [[6. ágúst]] og [[Nagasaki]] [[9. ágúst]]. Japanir gáfust formlega upp þann [[2. september]] sama ár.▼
'''Seinni heimsstyrjöldin''' eða '''heimsstyrjöldin síðari''' var útbreidd [[stríð|styrjöld]], sem hófst í [[Evrópa|Evrópu]] en breiddist síðan út til annarra [[heimsálfa]] og stóð í rúm sex ár. Meirihluti [[þjóð]]a heims kom að henni með einhverjum hætti og var barist á [[vígvöllur|vígvöllum]] víða um heim. Talið er að um 62 milljónir manna hafi fallið (sem á þeim tíma var 2,5% alls mannkyns) og að mun fleiri hafi særst og er hún mannskæðasta styrjöld [[Mannkynssaga|mannkynssögunnar]].
Stríðið var háð á milli tveggja ríkjahópa. Annars vegar var um að ræða bandalag [[Bandaríkin|Bandaríkjanna]], [[Breska samveldið|Breska samveldisins]], [[Kína]], [[Sovétríkin|Sovétríkjanna]] (eftir 1941) auk útlægrar ríkisstjórnar [[Frakkland]]s og fjölda annarra ríkja sem gekk undir nafninu [[Bandamenn (seinni heimsstyrjöldin)|Bandamenn]]; hins vegar var bandalag [[Ítalía|Ítalíu]], [[Japan]]s og [[Þýskaland]]s auk fleiri ríkja, sem gekk undir nafninu [[Öxulveldin]] eða [[Öxulveldin|Möndulveldin]].
Mest var barist í [[Seinni heimsstyrjöldin í Evrópu|Evrópu]] og [[Seinni heimsstyrjöldin á Kyrrahafi|Austur-Asíu og á Kyrrahafi]] en einnig í [[Seinni heimsstyrjöldin í Afríku|Norður-Afríku]].
▲
Seinni heimsstyrjöldin hafði gríðarleg áhrif á alþjóðastjórnmál. Valdajafnvægi breyttist en til urðu tvö stórveldi, Bandaríkin og Sovétríkin. Máttur eldri stórvelda fór þverrandi en stríðið skildi eftir sig sviðna jörð víðast hvar í Evrópu auk þess sem jafnvel sigurvegarar sátu eftir með gríðarháar stríðsskuldir. Þá má segja að seinni heimsstyrjöldin hafi markað endalok heimsveldsisstefnunnar sem Evrópuríkin höfðu fylgt frá 19. öld. Evrópa skiptist í tvennt, Austur-Evrópu og Vestur-Evrópu, sem áhrifasvæði stórveldanna; tvö hernaðarbandalög voru stofnuð, [[NATO]] og [[Varsjárbandalagið]] og [[kalda stríðið]] hófst. [[Sameinuðu þjóðirnar]] voru einnig stofnaðar í kjölfar stríðsins.
Lína 5 ⟶ 12:
== Forsaga ==
{{Aðalgrein|Orsakir seinni heimsstyrjaldarinnar|Aðdragandi seinni heimsstyrjaldarinnar}}
[[Mynd:
▲[[Mynd:Pikachu Fofo.jpg|thumb|266x266dp|[[Benito Mussolini]] og [[Adolf Hitler]].]]
[[Fyrri heimsstyrjöldin]] hafði gjörbreytt pólitísku landslagi í Evrópu, Asíu og Afríku með ósigri Þýskalands, [[Austurríki-Ungverjaland]]s og [[Ottómanveldið|Ottómanveldisins]]; Austurríki-Ungverjaland liðaðist í sundur og Ottómanveldið leið undir lok. Enn fremur varð bylting í [[Rússland]]i haustið [[1917]], [[bolsévikar]] hrifsuðu völdin og stofnuðu [[Sovétríkin]]. Mörg ný ríki urðu til með óleystum landamæradeilum og [[hergagnaframleiðsla]] jókst. [[Þjóðernishyggja]] færðist í aukana og ólga og reiði kraumaði undir í þeim löndum sem biðu ósigur. Fasískar hreyfingar komust til valda á Ítalíu, [[Spánn|Spáni]], [[Portúgal]] og Þýskalandi í þeim efnahagslega óstöðugleika og [[kreppa|kreppu]] sem einkenndi [[1921-1930|3.]] og [[1931-1940|4. áratuginn]]. Á Ítalíu kraumaði ólga undir niðri en á árunum [[1922]] til [[1925]] komust fasistar til valda með [[Benito Mussolini]] í broddi fylkingar. Í Þýskalandi lék [[Versalasamningurinn]] stórt hlutverk, sérstaklega [[grein 231]] (svokölluð sektarklausa) og það þrátt fyrir að samningnum væri ekki fylgt stíft eftir vegna ótta við annað stríð. En Þýskaland missti einnig 13% af landsvæðum sínum, öllum nýlendum sínum, þurfti að greiða gríðarlega háar stríðsskaðabætur og mátti ekki hafa nema mjög takmarkaðan her.
| |||