|
|
|
==Áveiturnar á Skeið og í Flóa, heimskreppa og breytt búskapartækni==
Flóaáveita var ein af þremur áveitum sem reistar voru. Fyrsta og minnsta áveitan var áveitan á Miklavatnsmýri í Flóa. Hún var gerð á vegum ríkisins. Mælt var fyrir henni árið 1910 en framkvæmdir voru 1912-1913 og voru undir stjórn Jóns Þorlákssonar. Næst kom Skeiðaáveitan. Hún var unnin á árunum 1917-1923. Flóaáveitan sjálf var svo gerð 1922-1928. Flóaáveitan var risastór framkvæmd á sínum tíma, áveitulandið varð yfir 16 þúsund hektarar en í kringum 1920 er talið að öll tún landsins hafi ekki verið nema 22 þúsund hektarar. Gert var ráð fyrir að áveiturnar gæfu af sér 8 þúsund kýrfóður en mjólkurkýr í landinu voru fyrir áveituna um 17 þúsund. Keypt var skurðgrafa 1919 og var hún notuð bæði við Skeiða- og Flóaáveituna. Þegar heimskreppan skall á hrundi verð á búsafurðum bænda og og tekjur þeirra drógust saman og margir lentu í greiðsluerfiðleikum. Stórum hluta af skuldum bænda við Ríkiðríkið vegna áveituframkvæmda var létt af bændum og samið um að þeir skyldu greiða um það bil þriðjung af skuld vegna áveituframkvæmdanna og skyldi það greiðast á 30 árum og vera vaxtalaust. Þessar afborganir urðu ennþá minni vegna verðbólgu eftirstríðsáranna. Áveiturnar voru aldrei teknar í notkun að fullu. Erfitt var að ná vatni í Miklavatnsmýraráveituna og var hún tengt Flóaáveitunni. Skeiðaáveita var vatnslítil fyrstu árin eren var þá lagfærð. Hluti af áveitulandinu nýttist ekki því bændur reistu ekki skurði og garða eins og áætlað var. Fjárfestingarkostnaður vegna áveitannaáveitnanna lenti nær alfarið á Ríkinuríkinu en í þær var ráðist miðað við þá áætlun að þær skiluðu arði og ríkinu var ekki ætlað að greiða nema fjórðung af kostnaði. Á þessum tíma ervar ræktunheyja aflað með [[engi|engjarækt]] og [[tún|túnrækt]]. Eftir [[Fyrri heimsstyrjöldin|fyrri heimsstyrjöldina]] vex innflutningur á [[Tilbúinn áburður|tilbúnum áburði]] og farið er að slétta tún með stórvirkum jarðvegstæturum ([[þúfnabani|þúfnabönum]]) og þegar [[dráttarvél|dráttarvélar]] breiðast út þá eykst túnrækt, í fyrstu aðallega á þurrlendi en þegar [[skurðgrafa|skurðgröfur]] og [[jarðýta|jarðýtur]] verða algengar þá er hægt að ræsa fram [[mýri|mýrar]] og auðvelt að gera áveitulöndin að túmumtúnum. Með því verður áveitutæknin úrelt leið til að afla heyja.<ref>[http://vatnsidnadur.net/wp-content/uploads/2015/10/%C3%81veiturnar-miklu.pdf Helgi Skúli Kjartansson, Áveiturnar miklu á Skeið og Flóa - Dæmi um umdeilanlega fjárfestingu, Skírnir 162. árg.,2. hefti (haust 1988), bls. 330-360.]</ref>
Árið 2012 var opnaður vegarslóði að flóðgátt Flóaáveitunnar á Brúnastaðaflötum og var það til að minnast 85 ára afmælis áveitunnar.
|
