„Þórbergur Þórðarson“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m robot Bæti við: fr:Þórbergur Þórðarson |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Þórbergur Þórðarson''' ([[12. mars]] [[1888]] á [[Hali í Suðursveit|Hala í Suðursveit]] – [[12. nóvember]] [[1974]] í [[Reykjavík]]) var [[Ísland|íslenskur]] [[rithöfundur]]. Hann ólst upp í sveit og fór ungur til [[Reykjavík]]ur til að vinna á skútu. Árið [[1924]] kom út fyrsta stóra bók hans, ''[[Bréf til Láru]]'', sem olli gríðarlegu uppnámi og gerði Þórberg þjóðfrægan og illræmdan á einni nóttu.
==Ævi==
Foreldrar Þórbergs hétu Þórður Steinsson (1854-1926) og Anna Benediktsdóttir (1863-1940) og bjuggu þau á bænum Hala í Suðursveit í [[Austur-Skaftafellssýsla|Austur-Skaftafellssýslu]]. Hann átti tvo yngri bræður, Steinþór (f. 1892) og Benedikt (f. 1896), og eina systur, Guðnýju (f. 1890). Foreldrar hans tjáðu honum að hann hefði fæðst 1889, ári seinna en ritað var í bækur og tók Þórbergur að miða við það ártal. Sem barn var Þórbergur sagður veiklulegur og þoldi hann illa erfiðisvinnu, af þessum sökum ákvað faðir hans að Steinþór, yngri bróðir hans, myndi taka við búinu.
Þórbergur hlaut framanaf litla formlega menntun m.a. sökum þess að hann þurfti sjálfur að sjá fyrir sér. Árið 1906 fluttist Þórbergur að á Vitastíg 9 í Reykjavík og gerði [[vistarbandssamningur|vistarbandssamning]] við Runólf Guðmundsson húseiganda. Runólfur sá honum fyrir mat, [[skotsilfur]] og húsnæði en þess í stað vann Þórbergur sem kokk á skútuna „Seagull“ og Kútter Hafstein. Árið 1909 aðskildust leiðir Þórbergs og Runólfs og hóf Þórbergur nám við Kennaraskólann en hann varð fljótt afhuga því og hóf nám utan skóla við Menntaskólann í Reykjavík. Þórbergur þurfti að sjá sér sjálfum fyrir farborða og var hann oft fátækur og hungraður á þessum námsárum sínum.
Árið 1911 kynnist hann Sólrúnu Jónsdóttur og varð ástfanginn af henni en móðir hennar vildi ekki gifta dóttur sína manni sem gat ekki séð fyrir henni. Vorið 1913 reyndi hann við gagnfræðipróf og féll. Hann hélt þó ótrauður áfram og sótti fyrirlestra við Háskóla Íslands sem voru opnir öllum, hann fékk þó ekki að taka próf. Árið 1919 giftist Sólrún Steinþóri Pálssyni sjómanni án þess þó að þau féllu saman hugi og eignuðust þau son saman. Sólrún tók þó upp ástarsamband við Þórberg 1922 og varð ófrísk af hans völdum ári seinna. Í febrúar 1924, sama ár og ''Bréf til Láru'' kom út, eignuðust þau dóttur sem kennd var við Steinþór.
Þórbergur kenndi við [[Iðnskólinn í Reykjavík|Iðnskólann]] á árunum 1918-25 sem og við [[Verslunarskóli Íslands|Verslunarskólann]] á árunum 1921-25. Á sama tíma fékk Þórbergur áhuga á [[dulspeki]] og [[guðfræði]] og ferðaðist hann til [[London]], [[París]] og [[Kaupmannahöfn|Kaupmannahafnar]] árið 1921 til þess að kynna sér dulspekimálefni nánar. Stjórnmálaskoðanir hans hneigðust til vinstri og ritaði hann ýmsar greinar til varnar [[Stalin]] og [[Sovétríkin|Sovétríkjunum]]. Árið 1925 fékk Þórbergur svo mikinn áhuga á [[esperanto]]. Þórbergur giftist Margréti Jónsdóttur þann 1. október 1932. Haustið 1933 réð Þórbergur sig sem blaðamann [[Alþýðublaðið|Alþýðublaðsins]].
Þórbergur var heiðursfélagi í [[Skaftfellingafélagið|Skaftfellingafélaginu]] og [[Rithöfundafélag Íslands|Rithöfundafélaginu]]. Hann var kosinn heiðursdoktor við [[Háskóli Íslands|Háskóla Íslands]] 1974, stuttu áður en hann lést úr [[heilablóðfall]]i á [[Landspítalinn|Landspítalanum]] í Reykjavík þann 12 nóvember 1974 og var hann þá kominn með [[Parkinsson-veiki]].
Þann 30. júní 2006 opnaði [[Þórbergssetur]], safn til minningar um Þórberg, á Hala í Suðursveit.
==Verk==
Lína 21 ⟶ 34:
* ''Ofvitinn I-II'', [[1940]] og [[1941]]
* ''Sálmurinn um blómið I-II'', [[1954]] og [[1955]]
{| cellpadding="0" cellspacing="0"
|
* ''Steinarnir tala'', [[1956]]
| rowspan="4" style="border-left: solid thin #000000;" | '''Nefndar Suðursveitabækurnar'''
|-
|
* ''Um lönd og lýði'', [[1957]]
|-
|
* ''Rökkuróperan'', [[1958]]
|-
|
* ''Fjórða bók'', [[1974]]
|}
* ''Bréf til Sólu'', [[1983]]
* ''Ljóri sálar minnar'', [[1986]] (unnið úr bréfum o.fl. efni)
Lína 41 ⟶ 64:
* ''Fagur fiskur í sjó'', [[1968]]
* ''Fagurt galaði fuglinn sá'', [[1970]]
* ''Hús &
==Heimildir==
* {{vefheimild|url=http://www.thorbergur.is/index.php?option=com_content&task=view&id=15&Itemid=47|Stutt æviágrip um Þórberg Þórðarson - thorbergur.is|15. ágúst|2006}}
* {{vefheimild|url=http://www.thorbergur.is/index.php?option=com_content&task=view&id=14&Itemid=47|Þórbergur Þórðarson: Æviferill - thorbergur.is|15. ágúst|2006}}
==Tenglar==
| |||