|
You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 307px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! Skjaldarmerki Aldinborgar
! Lega Aldinborgar í Þýskalandi
|----
| align="center" bgcolor="#EFEFEF" | <div>{{border|[[Mynd:Wappen oldenburg.png|150px|none]]}}</div>
| align="center" bgcolor="#FFFFFF" | [[Mynd:Lage der kreisfreien Stadt Oldenburg in Deutschland.png|150px]]
|- style="background: #ffffff;" align="center"
|----
| colspan=2 align=center |
|-----
! colspan="2" | Upplýsingar
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Sambandsland:|| Neðra-Saxland
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Flatarmál: || 103 km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Mannfjöldi: || 160 þúsund <small>(31. desember 2008)</small>
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Þéttleiki byggðar: || 1557/km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Hæð yfir sjávarmáli: || 4 m
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Vefsíða: || [http://www.oldenburg.de/ www.oldenburg.de]
|-----
|}
'''Aldinborg''' ([[háþýska]]: ''Oldenburg'', [[lágþýska]]: ''Ollnborg'') er fjórða stærsta borg þýska sambandslandsins [[Neðra-Saxland]]s með 160 þús íbúa. Borgin er staðsett norðarlega í Neðra-Saxlandi, rétt fyrir vestan borgríkið [[Bremen]]. Aldinborg var lengi vel undir danskri stjórn.
== Skjaldarmerki ==
[[Skjaldarmerki]] Oldenburg er rautt borgarvirki á gulum grunni. Í hliðinu er gulur og rauður skjöldur. Það er greifaskjöldur Aldinborgar. Sagan segir að skjöldurinn eigi uppruna sinn af bardaga við ljón. Þegar ljónið var drepið, hafi [[Hinrik IV (HRR)|Hinrik IV]] keisari rekið tvo fingur í ljónsblóðið og strokið þeim yfir gulan skjöld sigurvegarans. Skjaldarmerkið í heild má rekja allt aftur til [[1307]] en var formlega tekið upp aftur [[1927]].
== Orðsifjar ==
Oldenburg hét upphaflega Aldenburg, sem er dregið af þýsku orðunum ''alt'' og ''burg''. Það merkir ''Gamla borgin'' eða ''Gamli bærinn''. ''Alden-'' breyttist svo í ''Olden-'' með mállýskunni. Merkilegt er að íslenska heitið, Aldinborg, er nær upphaflega heitinu en núverandi þýska heitið. <ref>Geographische Namen in Deutschland. Duden. 1993. Bls. 205.</ref>
== Söguágrip ==
[[Mynd:Schloss Oldenburg.jpg|thumb|Aldinborgarkastali var aðsetur greifanna og hertoganna]]
Bærinn myndaðist við vað yfir ána Hunte á leiðinni frá Bremen til Jever í Austur-Fríslandi á [[10. öldin|10. öld]]. Hann kemur fyrst við skjöl [[1108]]. Oldenburg varð snemma greifadæmi og sátu greifarnir í samnefndum kastala. Bærinn óx hins vegar hægt og hlaut ekki borgarréttindi fyrr en [[1345]]. [[1448]] varð Kristján greifi í Aldinborg að konungi í [[Danmörk]]u og kallaði sig [[Kristján 1.|Kristján I]]. Hann var fyrsti konungur Danmerkur frá Aldinborgarætt, sem ríkti all til [[1863]]. Borgin slapp að öllu leyti við þátttöku í [[30 ára stríðið|30 ára stríðinu]], þökk sé greifanum Anton Günther. Þegar [[Tilly]] nálgaðist borgina með keisarahernum, tókst Günther með diplómatískum leiðum að fá Tilly til að hlífa borginni. Greifinn hafði þróað sérstakt hestakyn, Aldinborgarkynið, og gaf hann Tilly marga úrvals hesta, sem var rausnarleg gjöf. Tilly þáði þá og hélt á brott. Anton Günther lést hins vegar í pestinni [[1667]]. Þar sem hann var barnlaus, erfði frændi hans greifadæmið, en það var [[Friðrik 3. Danakonungur)|Friðrik III]] Danakonungur. Þar með var Aldinborg orðin að danskri borg. En [[1676]] nær gjöreyðilagðist borgin er þrjár eldingar laust niður og brunnu flest húsin. Íbúar flykktust á brott og voru þeir aðeins 3000 í upphafi [[18. öldin|18. aldar]]. [[1773]] eignast Holstein-Gottorp-ættin borgina, sem verður þar með að hertogadæmi. Hertoginn var þó sjaldan í Aldinborg, en hafði aðsetur sitt í borginni [[Slésvík]]. Með [[Vínarfundurinn|Vínarfundinum]] [[1815]] varð Aldinborg að stórhertogadæmi. [[1918]] afþakkaði síðasti stórhertoginn, Friðrik Ágúst, eftir tap Þjóðverja í [[Heimstyrjöldin fyrri|heimstyrjöldinni fyrri]]. Aldinborg varð þá að fríríki innan [[Weimar-lýðveldið|Weimar-lýðveldisins]]. Borgin slapp við loftárásir [[Heimstyrjöldin síðari|heimstyrjaldarinnar síðari]] og var hluti af breska hernámssvæðinu. Henni var gert að taka við þúsundum flóttamanna og fór íbúatalan við það yfir 100 þús. [[1973]] var Carl von Ossietzky háskólinn stofnaður í borginni.
== Viðburðir ==
[[Mynd:Oldenburg Waschzuber-Regatta.jpg|thumb|Þvottabalakeppnin í læknum Haaren]]
'''Blómasýning''' er haldin árlega í upphafi mars. Sýningin er bæði innan- og utandyra og má þá líta á blóm, plöntur og skreytingar á samtals 16 þús m² svæði. Tugþúsundir manna sækja sýningu þessa heim.
Í júní er hátíðin '''Christopher Street Day''' (CSD) haldin, en það er hátíð [[samkynhneigð]]ra.
Um sumarið eru tvennar tónlistarhátíðir: '''Oldenburger Promenade''' og '''Oldenburger Kultursommer'''. Í báðum tilfellum er um útitónleikaraðir að ræða úr mismunandi tónlistarstefnum.
Síðan [[1998]] hefur siglingakeppnin '''Waschzuber-Regatta''' farið fram á heimasmíðuðum þvottabölum í læknum Haaren. Þátttakendur er oftast krakkar.
== Frægustu börn borgarinnar ==
* ([[1818]]) Amalía frá Aldinborg, drottning [[Grikkland]]s
* ([[1894]]) Otto Suhr stjórnmálamaður og fyrrverandi borgarstjóri í [[Berlín]]
* ([[1934]]) Ulrike Meinhof, hryðjuverkakona í Baader-Meinhof hringnum
== Byggingar og kennileiti ==
[[Mynd:Pulverturm Oldenburg.jpg|thumb|Púðurturninn]]
* '''Aldinborgarkastali''' var reistur [[1607]]-[[1615|15]] af Anton Günther greifa á stað þar sem áður var virki til verndar vaðinu yfir ána Hunte. Hann er í barokkstíl. Þegar Danir réðu yfir borginni lét konungur byggja aukaálmur við kastalann. [[1817]] var bókasafn innréttað í kastalanum og viðhafnarsalur smíðaður [[1894]]. Þegar furstadæmið var lagt niður 1918, var kastalinn ónotaður. [[1923]] var honum því breytt í safn, en þar er nú menningar- og listasafn.
* '''Lappan''' er ein af einkennisbyggingum borgarinnar. Lappan er nafn á klukknaturni sem tilheyrði fyrrverandi spítala (Heilig-Geist-Spital) sem byggður var [[1467]]-[[1468|68]] en er nú horfinn. Turninn er ein af fáum byggingum sem slapp við brunann mikla 1676. Einungis þakið skemmdist og var því breytt eftirá í viðgerðum. Í dag er ferðaskrifstofa með aðsetur í turninum.
* '''Púðurturninn''' (''Pulverturm'') er síðasti hluti gamla borgarvirkisins sem enn stendur. Talið er að hann hafið verið reistur [[1529]]. Á danska tímanum var turninn notaður sem púðurgeymsla og þaðan kom núverandi heitið. Milli [[1765]]-[[1900]] var turninn notaður sem kæligeymsla fyrir kastalann. [[1964]] eignast borgin turninn, sem lét gera hann upp. Í framhaldið af því var hann friðaður. Eftir [[1988]] er hann af og til notaður fyrir menningarviðburði. Turninum hallar örlítið, en erfitt er að sjá hallann með berum augum.
== Tilvísanir ==
<references />
== Heimildir ==
{{wpheimild|tungumál=de|titill=Oldenburg (Oldenburg)|mánuðurskoðað=mars|árskoðað=2010}}
{{Commons|Oldenburg (Oldb)}}
[[Flokkur:Borgir í Þýskalandi]]
[[af:Oldenburg]]
[[ar:أولدنبورغ]]
[[bg:Олденбург]]
[[ca:Oldenburg]]
[[cs:Oldenburg]]
[[da:Oldenburg]]
[[de:Oldenburg (Oldenburg)]]
[[en:Oldenburg]]
[[eo:Oldenburgo]]
[[es:Oldenburg]]
[[et:Oldenburg]]
[[fa:اولدنبورگ]]
[[fi:Oldenburg]]
[[fr:Oldenbourg]]
[[frr:Oldenbörj]]
[[fy:Aldenboarch]]
[[ga:Oldenburg]]
[[id:Oldenburg]]
[[it:Oldenburg (Oldenburg)]]
[[ja:オルデンブルク]]
[[ka:ოლდენბურგი]]
[[kk:Ольденбург]]
[[ko:올덴부르크]]
[[lb:Oldenburg]]
[[lmo:Oldemburgh]]
[[lt:Oldenburgas]]
[[nds:Ollnborg]]
[[nl:Oldenburg (Nedersaksen)]]
[[nn:Byen Oldenburg]]
[[no:Oldenburg (Oldenburg)]]
[[pl:Oldenburg]]
[[pt:Oldemburgo]]
[[ro:Oldenburg (Oldenburg)]]
[[ru:Ольденбург]]
[[sah:Өльдэнбург]]
[[sco:Ollnborg]]
[[simple:Oldenburg]]
[[sk:Oldenburg]]
[[sr:Олденбург]]
[[stq:Ooldenbuurich (Stääd)]]
[[sv:Oldenburg]]
[[sw:Oldenburg]]
[[uk:Ольденбург]]
[[vi:Oldenburg]]
[[war:Oldenburg]]
[[zh:奥尔登堡]]
[[zh-min-nan:Oldenburg (Oldenburg)]]
| 