Innflytjendur á Íslandi

Innflytjendur á Íslandi eru þeir íbúar sem eru af erlendum uppruna en hafa tekið upp búsetu á Íslandi. Aðflutningur fólks til landsins var löngum fremur lítill en það tók að breytast á síðustu áratugum 20. aldar og svo sérstaklega það sem af er 21. öldinni. Innflytjendur hafa komið til landsins á ýmsum forsendum, langflestir þeirra á grundvelli frjáls flæðis vinnuafls samkvæmt ákvæðum samningsins um Evrópska efnahagssvæðið en einnig á forsendum dvalarleyfa sem veitt eru af ýmsum ástæðum eða sem flóttamenn.

Þann 1. janúar 2024 voru innflytjendur á Íslandi 69.691 eða um 18,2% allra íbúa. Hluti þess hóps hefur öðlast íslenskt ríkisfang og því voru erlendir ríkisborgarar á Íslandi nokkru færri á sama viðmiðunardegi, eða 63.528 (16,6%).^[a]

Skilgreining

Innflytjandi er einstaklingur sem er fæddur erlendis og á foreldra sem einnig eru fæddir erlendis, svo og báðir afar hans og báðar ömmur. Önnur kynslóð innflytjenda eru einstaklingar sem fæddir eru á Íslandi og eiga foreldra sem báðir eru innflytjendur. Fólk er talið hafa erlendan bakgrunn ef annað foreldrið er erlent.

Mannfjöldi á Íslandi eftir bakgrunni

	Íslenskur bakgrunnur		Annað foreldri af erlendum uppruna		Erlendur bakgrunnur
Ár	f. á Íslandi	f. erlendis	f. á Íslandi	f. erlendis	f. á Íslandi	f. erlendis
1996	251.057	3.490	5.507	2.053	345	5.357
2000	257.211	3.993	6.433	2.509	478	8.425
2010	270.213	5.394	10.043	3.555	2.251	26.174
2020	274.581	6.292	13.613	4.643	5.585	49.328
2024	278.791	6.761	15.789	5.343	7.351	69.691

Samsetning innflytjenda

Pólverjar eru langfjölmennastir innflytjenda og eru 32,1% allra innflytjenda (2024). Þar á eftir koma innflytjendur frá Úkraínu (5,3%) og Litáen (5,1%). 73,8% innflytjenda eru fæddir í Evrópu, 14,7% í Asíu, 4,3% í Mið- og Suður-Ameríku, 3,3% í Afríku og 2,2% í Norður-Ameríku.

Kyn- og aldurssamsetning innflytjenda er talsvert frábrugðin samsetningu annarra landsmanna. Innflytjendur eru flestir á aldursbilinu 20 til 50 ára en færri í bæði yngri og eldri aldurshópum. Meirihluti (54%) innflytjenda eru karlar en kynjahlutföll eru þó mjög mismunandi eftir upprunalöndum. 70% innflytjenda frá Rúmeníu eru karlar, 67% frá Bretlandi og 66% frá Lettlandi. Á hinn bóginn eru 78% innflytjenda frá Taílandi konur, 68% frá Þýskalandi og 66% frá Filippseyjum.

Algengustu upprunalönd innflytjenda á Íslandi 2024

Land	Fjöldi	Kyn		Breyting síðan 2019
		♂	♀	Fjöldi	%
Pólland	22.394	57%	43%	+4361	+24%
Úkraína	3.664	42%	58%	+3311	+938%
Litáen	3.559	63%	37%	+917	+35%
Rúmenía	2.973	70%	30%	+1631	+122%
Filippseyjar	2.470	34%	66%	+557	+29%
Lettland	2.217	66%	34%	+700	+46%
Víetnam	1.546	47%	53%	+768	+99%
Þýskaland	1.477	32%	68%	+247	+20%
Venesúela	1.362	52%	48%	+1271	+1397%
Portúgal	1.285	65%	35%	+383	+42%
Bandaríkin	1.283	49%	51%	+390	+44%
Taíland	1.233	22%	78%	+120	+11%
Spánn	1.176	56%	44%	+497	+73%
Bretland	1.073	67%	33%	+137	+15%
Tékkland	885	53%	47%	+253	+40%
Króatía	834	65%	35%	+264	+46%
Sýrland	772	59%	41%	+519	+205%
Frakkland	737	53%	46%	+188	+34%
Ungverjaland	725	54%	46%	+331	+84%
Ítalía	709	57%	43%	+329	+87%
Danmörk	642	47%	53%	-17	-3%
Indland	576	55%	45%	+397	+222%
Rússland	569	33%	67%	+205	+56%
Grikkland	553	57%	42%	+409	+284%
Slóvakía	541	57%	43%	+143	+36%

Atvinnuþátttaka

Rúmlega 84 prósent innflytjenda hér á landi eru virk á vinnumarkaði (2016). Er það mesta hlutfall innan OECD ríkja. Þó eru innflytjendur helmingur atvinnuleysisbótaþega (2024).

Viðhorf til innflytjenda

Meirihluti Akureyringa telur gott fyrir Akureyri að útlendingar setjist hér að (2016). Um 60% aðspurðra sögðust mjög sammála eða frekar sammála fullyrðingunni að það væri gott fyrir Akureyri að útlendingar setjist hér að, 30% hvorki né en 11% reyndust ósammála. Ekki reyndist marktækur munur á viðhorfum Akureyringa til flóttamanna og annarra af erlendum uppruna.

Aðlögun og tungumál

Í viðhorfskönnun meðal innflytjenda árið 2009 kom fram að ís­lensku­kunn­átta er það sem helst haml­ar því að fólk geti nýtt mennt­un sína að fullu í starfi. Meira en helm­ingi þátt­tak­enda fannst frek­ar eða mjög erfitt að læra ís­lensku og þá helst vegna þess hversu ís­lensk­an væri ólík móður­máli þeirra. Fjórðungur sagðist aldrei hafa sótt ís­lensku­nám­skeið og aðeins 18% höfðu sótt ís­lensku­nám­skeið þar sem kennt var á þeirra móður­máli. Meiri­hluti svar­enda sagði frek­ar eða mjög gott að búa á Íslandi.

Í könnun árið 2019 voru 60% óánægðir með íslenskukennslu. Á Íslandi þarf að greiða fyrir námið, ólíkt í Noregi og Svíþjóð.

Bent hefur verið á að námsframboð sé ekki nægilegt og að gjá sé á milli grunnnámskeiðs og háskólanáms í íslensku.

Tengt efni

Aðflutningur

Neðanmálsgreinar

a.^  Þjóðskrá Íslands birtir einnig tölur yfir fjölda erlendra ríkisborgara á Íslandi. Samkvæmt þeim voru 80.867 erlendir ríkisborgar á landinu 1. apríl 2025. Vitað er að færri erlendir ríkisborgarar búa í raun á landinu en skráðir eru í þjóðskrá þar sem margir hafa flutt frá landinu án þess að tilkynna um það. Íbúatölur Hagstofunnar eru lægri þar sem reynt er að leiðrétta þessa skekkju með því að líta til fleiri þátta en lögheimilisskráningu í þjóðskrá.