Þolmynd (skammstafað sem þm. eða þolm.) er sagnmynd sem er mynduð með hjálparsögninni ‚að vera‘ eða ‚að verða‘ og lýsingarhætti þátíðar af aðalsögn. Þolmynd leggur áherslu á þolanda setningar en geranda er sjaldnast getið, dæmi:

  • Jón var klæddur af móðurinni.
  • Vitað er að jörðin er lífvænleg.
  • Henni var hjálpað.

Geld þolmynd

breyta

Geld þolmynd er það nefnt þegar sögnin í tekur ranga beygingu. Dæmi:

Hann svarar öllum spurningum sem fyrir hann er lagt[sic].

Spurningar eru ekki hvorugkyn eintölu, heldur kvenkyn fleirtölu. Rétt er að segja: Hann svarar öllum spurningum sem fyrir hann eru lagðar.

Gert var grein[sic] fyrir því.

Grein er kvenkyns, því á að standa þarna: Gerð var grein fyrir því. [1]

Þeir eiga mörg góð lög sem er tileinkað[sic] sólinni.

Lögin eru hvorugkyn fleirtölu, því á að standa þarna: Þeir eiga mörg góð lög sem eru tileinkuð sólinni. [2]

Hin nýja þolmynd

breyta

Hin hefðbundna þolmynd sem notuð hefur verið í gegnum tíðina er notuð af bæði eldri og yngri málnotendum.

  • Ég var beðin að læra heima í gær.
  • Mér var hrint í skólanum.

En upp á síðkastið hafa margir yngri málnotendur tekið upp á því að nota það sem kallast nýju þolmyndina.

  • Það var beðið mig að læra heima í gær.
  • Það var hrint mér í skólanum.

Tilvísanir

breyta