Rafhlaupahjól

Rafhlaupahjól eða rafmagnshlaupahjól, stundum nefnd rafskúta og rafskutla, eru fararskjóti sem ganga fyrir rafmótor eða rafhlöðu. Þau eru hönnuð með bretti þar sem fólk stendur á og eru dekkin ýmist hörð eða með loftslöngu.

Rafhlaupahjól í Stokkhólmi.

Samanbrjótanleg rafhlaupahjól með liþíum batteríum urðu fáanleg frá 2013-2014 og hafa aukist í vinsældum síðustu ár. Sprottið hafa upp leigur víða um heim þar sem fólk nýtir smáforrit (app) til að ræsa hjólin.

Hámarkshraði er um 30 km/kls. Reglur og aldurstakmörk eru breytileg eftir löndum.

Reynsla eftir löndum

Ísland

Rafhlaupahjól eru skilgreind sem reiðhjól. Þó má ekki aka á akbraut annars gildir sama um þau og reiðhjól; hjálmskylda fram að 16 ára, tillitsemi við gangandi vegfarendur. Ekki má vera með farþega á hjólinu. Rafhlaupahjólaleigur hafa sett aldurstakmark, 18 ár. Fyrsta rafhlaupahjólaleigan, Hopp, var opnuð í september 2019. Með tilkomu Wind Mobility hjólaleigunnar bættust 600 hjól í Reykjavík (nú hætt starfsemi) og í september 2020 voru því um 1.100 rafhlaupahjól í borginni. Hjólaleigurnar eru nokkrar í Reykjavík: Hopp, Kikk, Zolo og árið 2024 kom alþjóðaleigan Bolt inn á markaðinn á höfuðborgarsvæðinu.

Í nóvember 2021 varð fyrsta banaslysið á farartækinu þegar því lenti saman við léttbifhjól við hjólastíg við Sæbraut. Samkvæmt úttekt Læknablaðsins voru flest slys minniháttar og slysatíðni ekki meiri en við aðrar samgöngur eða íþróttir.

Í öðrum löndum

• Í Belgíu er aldurstakmark 15 ára og má vera á vegum þar sem hraðamörk eru 25 km/klst. Hlífðarbúnaður er ekki skylda.
• Frakkland: Aðeins má hjóla á gangstéttum ef hraðinn er undir 6 km/klst. Annars skulu hjólaakreinar notaðar.

Árið 2023 voru leiguhjól bönnuð í París.

• Þýskaland: Rafhlaupahjól sem takmörkuð eru við 12 km/klst má nota frá 12 ára aldri og á gangstéttum. Þau sem ná 20 km/klst hafa 14 ára aldurstakmark og eru bundnar við hjólastíga.
• Írland: Allir sem eru á rafhlaupahjólum þurfa að borga tryggingu, vegaskatt og vera með ökuskírteini.
• Holland: Hjólin eru ólögleg eftir dauðaslys árið 2018 á rafvagni.
• Nýja-Sjáland: Löglegt er að hjóla á gangstéttum, vegum og aðskildum hjólastígum (en ekki hjólastíg meðfram vegi)
• Noregur: Skilgreind sem hjól og má hjóla á gangstéttum, vegum, hjólastígum hvort sem er aðskildum eða meðfram vegum. Hámarkshraði er 20 km/klst. Hvorki aldurstakmark né hjálmskylda. Til stendur að herða reglur um tækin í Ósló, banna um helgar og fækka þeim.
• Danmörk: Leiga á hjólunum hefur verið takmörkuð um helgar og í miðbæ borga vegna drukkins fólks og tilheyrandi hættu.
• Svíþjóð: Skilgreint sem hjól upp að 20 km/klst. Hjálmskylda er á hjólum sem fara yfir 20 km/klst og ber að skrá þau og litið er á þau sem léttbifhjól. Fyrirhugað er að banna akstur á þeim á gangstéttum haustið 2022.
• Færeyjar: Hjólaleigan Hopp hefur reynt að hefja starfsemi í Þórshöfn en lögreglan hefur stöðvað hana.
• Pólland: Ekki má hjóla á gang- og hjólastígum. Skilgreint sem léttbifhjól.
• Spánn: Löggjafinn vinnur að því að banna hjólin á gangstéttum og takmarka hraða í 25 km/klst.
• Bandaríkin: Víða má ekki vera á götu á rafhlaupahjólum en í lagi á gangstéttum. 16 ára aldurstakmark er í Kaliforníu.
• Singapúr: Eigendum hjóla er gert að skrá það. Má hjóla á gangstétt og hjólastígum en ekki götu.

Helstu gerðir

• Dott
• Unagi Scooters
• Lime
• Razor
• Segway Inc. / Ninebot
• Xiaomi
• Zero
• X7

Heimild

• Fyrirmynd greinarinnar var „Motorized scooter“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 13. ág. 2020.

Tenglar

• Samgöngustofa - Rafmagnshlaupahjól