Næpa

Næpa (hvítrófa, fóðurnæpa eða næpukál) (fræðiheiti: Brassica rapa L. var. rapifera) er vetrareinær planta af krossblómaætt sem safnar forða fyrir veturinn. Forðinn safnast í efra hlut rótar og neðra hlut stönguls, sem bólgna upp og mynda svokallaða næpu. Næpan er þess vegna talin rótargrænmeti.

Næpa
Næpa (Brassica rapa)
Vísindaleg flokkun
Ríki: Jurtaríki (Plantae) Fylking: Dulfrævingar (Magnoliophyta) Flokkur: Tvíkímblöðungar (Magnoliopsida) Ættbálkur: (Brassicales) Ætt: Krossblómaætt (Brassicaceae) Ættkvísl: Kál (Brassica) Tegund: Arfanæpa (Brassica rapa)
Þrínefni
Brassica rapa var. rapa L.

Líffræði

Næpan er oftast hvít á litinn, getur þó einnig tekið fjólubláan lit á rótarhálsinum (mismunandi milli afbrigða). Lögun hennar er einnig allbreytileg eftir afbrigðum. Sum afbrigði mynda hnöttóttar næpur, á meðan önnur mynda ílangar. Út frá næpunni vaxa blöðin í hvirfingu. Þau eru stór og fjaðurskipt.

Blóm næpunnar

Á seinna ári notar næpan forða sinn og fer í kynvöxt í þeim tilgangi að mynda blóm og setja fræ. Næpan minnkar eftir því sem forðinn er nýttur og stöngullinn hækkar og styrkist. Blóm næpunnar eru gul. Á Íslandi lifir plantan þó ekki yfir veturinn og er aðeins ræktuð til grænfóðurs og þá nýtt um haustið.

Notkun

Á Íslandi hefur næpa verið ræktuð til manneldis, en einnig lítillega verið notuð sem fóður fyrir mjólkurkýr og lömb. Hún hefur langan vaxtartíma, eða minnst 100-130 daga. Hún er því aðallega verið nýtt til beitar á haustin.