Lausn

Lausn eða upplausn er blanda saman tveggja efna svo um eitt efni virðist að ræða. Ekki verður til nýtt efni heldur blöndun efna í einsleita lausn. Eitt efni er þá vanalega leysirinn sem önnur efni, kölluð leyst efni, eru blönduð við.

Saltvatn er lausn sem inniheldur borðsalt og vatn. Vatnið er leysirinn og saltið er leysta efnið

Sagt er að leystu efnin leysist upp í leysinum. Leysirinn er þá aðalefnið í lausninni og einkenni hans einkenna lausnina. Dæmi er þegar borðsalt (leyst efni) er leyst upp í vatni (leysir) fæst lausn sem er blanda salts og vatns en hefur öll megineinkenni vatns.

Hugtakið styrkur lausnar vísar til þess hversu mikið af leysta efninu er uppleyst í lausninni.

Einkenni lausna

Lausn er einsleit blanda, sem þýðir að hún er eins á að líta frá öllum áttum og efnin í henni eru jafndreifð um hana alla. Ekki er hægt að sjá agnir leysta efnisins með berum augum.

Algengasta form lausna er vökvi en gas og fast efni getur líka verið leysir.

Dæmi

Vökvi sem leysir:

• Gas, vökvi og fast efni getur allt leyst upp í vökva.

Dæmi um gas sem er uppleyst í vökva:

• Súrefni í vatni sem fiskar nýta sér til öndunar.
• kolsýra í gosdrykkjum.

Dæmi um vökva sem er leystur upp í vökva.:

• Etanól í áfengum drykkjum.

Dæmi um fast efni sem er leyst upp í vökva:

• Sykur í vatni.
• Salt í vatni.

Gas sem leysir: Ef leysirinn er gastegund geta einungis aðrar tegundir gass verið leysta efnið sem leysist upp í gasinu. Hvorki vökvi né fast efni geta leyst upp í gasi. Dæmi um gas sem er leyst upp í gasi:

• Andrúmsloft jarðar þar sem segja má að súrefni, koltvísýringur og fleiri efni séu leyst upp í nitri.

Fast efni sem leysir:

• Ef leysirinn er fast efni getur gas, vökvi og fast efni leyst upp í honum.

Heimildir

„Hvað er felling, botnfall og lausn?“. Vísindavefurinn.