|
==Ævi==
Hallgrímur er talinn vera fæddur í Gröf á Höfðaströnd en var komið fyrir á Hólum mjög snemma. Hann var góður námsmaður, en það hamlaði, að hann var baldinn og erfiður í æsku, svo að erfitt var að hemja hann. Þess vegna var honum komið í nám úti í Lukkuborg ([[Glückstadt]]), sem þá var í [[Danmörk]]u en nú í [[Þýskaland]]i, og mun hann hafa numið [[málmsmíði]] þar. Hann var nokkrum árum síðar starfandi hjá járnsmið í [[Kaupmannahöfn]] og þar hitti [[Brynjólfur Sveinsson]], síðar biskup, Hallgrím. Brynjólfur kom honum í nám í [[Frúarskóli|Frúarskóla]] í Kaupmannahöfn og var Hallgrímur þar við nám í nokkur ár og sóttist það vel og var kominn í efsta bekk árið [[1636]] um haustið.
Þá bar svo til, að þetta haust komu til Kaupmannahafnar nokkrir Íslendingar, sem höfðu lent í [[Tyrkjaránið|Tyrkjaráninu]] [[1627]] og verið úti í [[Alsír]] í tæpan áratug. Var talið að þeir væru farnir að ryðga í [[Kristin trú|kristinni trú]] og jafnvel í [[móðurmál]]inu. Þess vegna var fenginn íslenskur námsmaður til þess að fara yfir fræðin með þeim og varð Hallgrímur fyrir valinu. Í þessum hópi var kona nokkur frá [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyjum]], [[Guðríður Símonardóttir]], gift kona, en maður hennar, Eyjólfur Sólmundarson (d. [[1636]]), hafði sloppið við að vera rænt. Urðu þau ástfangin hún og Hallgrímur og æxluðust mál þannig að hann yfirgaf námið og Danmörku og fór til Íslands með Guðríði, þegar hópurinn var sendur heim. Komu þau til lands í [[Keflavík]] snemma vors [[1637]] og var Guðríður þá ófrísk að fyrsta barni þeirra. Guðríður var allnokkru eldri en Hallgrímur, talin fædd [[1598]], d. [[18. desember]] [[1682]].
Þau settust að í smákoti, sem hét [[Bolafótur]] og var hjáleiga frá [[Ytri-Njarðvík]], og gerðist Hallgrímur púlsmaður hjá þeim dönsku (kaupmönnunum í Keflavík). Hann var stór maður og luralegur og svo er sagt að hann hafi ekki verið ásjálegur. Einhverja sekt mun hann hafa orðið að greiða, vegna þess að þegar þau komu til Íslands var Guðríður ófrísk, gift kona, en reyndar hafði maður hennar dáið árið 1636. En það vissu þau hjúin ekkert um og voru því ótvírætt brotleg. Einhvern veginn kastaðist í kekki á milli Hallgríms og veraldlegra ráðamanna á Suðurnesjum og munu hann og [[Torfi Erlendsson]], [[sýslumaður]] á [[Stafnes]]i, aldrei hafa litið hvor annan réttu auga.
Árið 1644 losnaði embætti [[prestur|prests]] á [[Hvalsnes]]i. Þá ákvað [[Brynjólfur Sveinsson]], [[biskup]] í [[Skálholt]]i, að vígja Hallgrím til þessa embættis, þrátt fyrir það að hann hafði ekki lokið prófi. Hann mun samt hafa verið fyllilega jafn vel menntaður og flestir þeir sem voru vígðir prestar á Íslandi þá. Er sagt að þegar hann var vígður og tók við prestsembættinu á Hvalsnesi hafi Torfi Erlendsson, sem þá var orðinn nábúi hans sagt: „Allan andskotann vígja þeir.“ Einnig er sagt að Hallgrímur hafi verið að yrkja um Torfa er hann kvað:
:''Áður en dauður drepst úr hor''<br>
:''drengur á rauðum kjóli'',<br>
:''feginn verður að sleikja slor''<br>
:''slepjugur húsgangs dóli''.<br>
Sýna þessi ummæli Torfa og kveðskapur Hallgríms að þeim hefur verið lítt til vina.
Á Hvalsnesi bjuggu þau í nokkur ár (til 1651) og mun Hallgrími hafa líkað frekar þunglega. Þar fæddist þeim dóttir, sem hann skírði [[Steinunn Hallgrímsdóttir|Steinunni]]. Hún dó mjög ung og syrgði Hallgrímur hana mjög. Fór hinn smíðamenntaði prestur út í Miðnesheiði og sótti sér stein, sem hann hjó í grafskrift dóttur sinnar. Er sá steinn ennþá til og var um nokkra áratugi talinn týndur. Það var hann þó aldrei, því að í [[Suðurnesjaannáll|Suðurnesjaannál]], sem skrifaður var um eða fyrir [[1880]], segir séra [[Sigurður B. Sívertsen]] frá því að legsteinn Steinunnar sé í kirkjustétt á [[Hvalsnes]]i. Reyndist þetta rétt, því að steinninn kom í ljós þegar gert var við kirkjustéttina eftir miðja [[20. öld]]. Hefur hann síðan verið geymdur í Hvalsneskirkju og er einn af dýrgripum hennar, en hefur látið mjög á sjá í tímans rás.
Árið 1651 fékk séra Hallgrímur veitingu fyrir [[Saurbær á Hvalfjarðarströnd|Saurbæ á Hvalfjarðarströnd]] og fluttust þau hjón þangað. Talið er að þar hafi Hallgrími líkað betur. Þar orti hann [[Passíusálmarnir|Passíusálmana]] og marga aðra sálma, sem frægir eru enn í dag, til dæmis sálminn „Um dauðans óvissan tíma“, sem allt fram á síðustu ár var sunginn yfir moldum hvers einasta Íslendings sem jarðsettur var. Passíusálmarnir eru heimsfrægt verk og hafa verið þýddir á fleiri tungumál en flest annað, sem upprunnið er á Íslandi. Sálmana gaf hann [[Ragnheiður Brynjólfsdóttir|Ragnheiði Brynjólfsdóttur]] í [[Skálholt]]i strax þegar þeir komu út og er sagt að hún hafi haft þá með sér í gröfina.
Síðustu ár sín bjó Hallgrímur á [[Kalastaðir|Kalastöðum]] og loks á [[Ferstikla|Ferstiklu]] á Hvalfjarðarströnd og dó þar. Hann hefur þá verið farinn að þjást af sjúkdómnum sem dró hann til dauða, en það var [[holdsveiki]]. Þau Guðríður áttu nokkur börn, en aðeins eitt þeirra komst upp og var það [[Eyjólfur Hallgrímsson|Eyjólfur]], elsta barnið. Frá honum eru ættir og komu út á bók um eða eftir 1980.
[[Mynd:Hallgrímskirkja.jpeg|thumb|left|Hallgrímskirkja (Reykjavík)]]
[[Mynd:Hallgrímskirkja-Saurbær-20030527.jpg|thumb|right|Hallgrímskirkja (Saurbæ á Hvalfjarðarströnd)]]
Margar kirkjur eru kenndar við Hallgrím Pétursson: [[Hallgrímskirkja (Saurbæ á Hvalfjarðarströnd)|Hallgrímskirkja]] í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd (byggð [[1954]] – [[1957]]) og [[Hallgrímskirkja (Reykjavík)|Hallgrímskirkja]] á Skólavörðuholti í Reykjavík (byggð [[1945]] – [[1986]]). Einnig er lítil en falleg kirkja: Hallgrímskirkja Vindáshlíðar í Kjós. Sú kirkja var áður í Hvalfirði en var flutt eftir að Vindáshlíðarkonur höfðu mikið beðið fyrir að fá kirkju.
==Verk==
| 