„1611-1620“: Munur á milli breytinga

* [[Svíþjóð]] átti í styrjöldum við [[Pólsk-litháíska samveldið]] og [[Rússland]] um landsvæði við [[Eystrasalt]] og eftir fremur brösulega byrjun lyktaði þeim með umtalsverðum landvinningum Svía undir stjórn nýs konungs, [[Gústaf 2. Vasa|Gústafs 2.]] ▼

* [[Þrjátíu ára stríðið]] hófst árið [[1618]] með því að stéttaþingin í [[Bæheimur|Bæheimi]] neituðu að kjósa hinn óbilgjarna kaþólikka [[Ferdinand 2. keisari|Ferdinand]] sem konung yfir sig og völdu þess í stað [[Friðrik 5. kjörfursti|Friðrik 5.]] kjörfursta í [[Pfalz]] sem var [[kalvínismi|kalvínisti]]. Uppreisnin í Bæheimi var barin niður af her keisarans og furstans af Bæjaralandi en ófriðurinn breiddist út enda snerist hann öðrum þræði um uppgjör milli mótmælendatrúar og kaþólskrar trúar í Evrópu og eins um völd [[Habsborgarar|Habsborgara]] á meginlandinu.▼

* Eftir mjög erfiða byrjun tók nýlendum [[Frakkland|Frakka]] og [[England|Englendinga]] í [[Nýi heimurinn|Nýja heiminum]] að vegna vel og efnahagslegur grundvöllur þeirra var lagður með útflutningi [[tóbak]]s frá [[Virginía|Virginíu]] og skinnaútflutningi frá [[Québecborg]]. Árið [[1620]] kom svo skipið ''[[Mayflower]]'' með hóp pílagríma sem stofnuðu [[Plymouth-nýlendan|Plymouth-nýlenduna]] fyrir innan [[Þorskhöfði|Þorskhöfða]] í núverandi [[Massachusetts]].▼

* Skipulegar [[nornaveiðar]] hófust í löndum [[mótmælendatrú|mótmælenda]] og í [[Danmörk]]u gaf [[Kristján 4.]] út konungsbréfið „Um töframál“ sem kvað á um að allur galdur (bæði svartigaldur og hvítigaldur) skyldi refsiverður. Bréfið var ekki lögtekið á [[Ísland]]i fyrr en mörgum árum síðar.▼

* Á [[Ísland]]i var einkaleyfi til verslunar tekið af kaupmönnum í [[Málmey]], [[Kaupmannahöfn]] og [[Helsingjaeyri]] árið [[1619]] eftir að í ljós kom að þeir voru í reynd aðeins leppar [[Hamborg]]arkaupmanna sem einokuninni var stefnt gegn. [[Fyrsta íslenska verslunarfélagið]] í [[Kaupmannahöfn]] fékk þá einkaleyfið og tók upp samræmdan verslunartaxta fyrir allt landið. Það hélt síðan Íslandsversluninni til [[1662]]. Í [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyjum]] hertóku enskir „reyfarar“ danskt kaupskip og fóru ránshendi um eyjarnar í viku sumarið [[1614]].▼

* [[Baskar|Baskneskir]] [[hvalveiði]]menn hófu að sækja til [[Ísland]]s vegna minnkandi veiða á [[Nýfundnaland]]i. Þeir veiddu í [[Húnaflói|Húnaflóa]] og áttu vinsamleg viðskipti við [[Strandir|Strandamenn]], samkvæmt [[Jón lærði Guðmundsson|Jóni lærða]] sem þá bjó á Ströndum og segir þá hafa komið þangað fyrst árið [[1613]]. Eftir óvenjuharðan vetur árið [[1615]] þar sem [[hafís]] gekk meðal annars upp að [[Suðurnes]]jum brutu baskarnir skip sín í flóanum í óveðri um haustið og héldu þá á bátum vestur yfir [[Hornstrandir]] til að freista þess að komast á haffært skip. Hópur þeirra var drepinn í [[Æðey]] á [[Ísafjarðardjúp]]i í [[Spánverjavígin|Spánverjavígunum]].▼