„Enska öldin“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{Saga Íslands}}
'''Enska öldin''' í [[saga Íslands|sögu Íslands]] á oft við alla [[15. öldin|15. öldina]] en nær strangt til tekið frá [[1415]] til [[1475]] þegar [[England|Englendingar]] öðrum fremur sigldu til [[Ísland]]sÍslands til að veiða og kaupa [[skreið]] og aðra vöru (t.d. [[vaðmál]] og [[brennisteinn|brennistein]]) í skiptum fyrir ensk [[klæði|klæðaefni]], [[mjöl]], [[bjór]], [[vín]] og fleira. Hún hófst skömmu eftir að [[Svarti dauði]] herjaði á landið ([[1402]] til [[1404]]) og siglingar frá [[Noregur|Noregi]] lögðust að mestu leyti af í kjölfarið. Um miðja öldina tóku síðan [[sléttbyrðingur|sléttbyrtir]], fjölmastra [[karkari|karkarar]] við af [[súðbyrðingur|súðbyrtum]], einmastra [[kuggur|kuggum]]. semÞetta gerðivoru stærri skip og gerðu lengra úthald mögulegt.
 
Englendingar höfðu lengi áður siglt til landsins, einkum til [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyja]] og lagt þar verslunina undir sig svo [[Skálholt]]sstaður (sem þá átti eyjarnar) gat lítið að gert. Snemma á öldinni voru eyjarnar því lýstar einkaeign konungs. Einkum var það sókn eftir skreið sem olli því að siglingar Englendinga til Íslands jukust mikið á 15. öld og talið er að um hundrað skip frá mörgum höfnum Englands hafi árlega siglt þangað til veiða.
 
[[Árið 1427]] lagði konungurinn, [[Eiríkur af Pommern]], [[Eyrarsundstollurinn|Eyrarsundstoll]] á öll skip sem fóru um [[Eyrarsund]]. Þegar skip [[Hansasambandið|Hansasambandsins]] rændu síðan [[Björgvin (Noregi)|Björgvin]] í Noregi árið eftir og lögðu staðinn undir sig voru nánast öll tengsl Íslendinga við gamla norska konungdæmið úr sögunni. Eiríkur var mágur [[Hinrik 5. Englandskonungur|Hinriks 5.]] og reyndi að fá hann til að banna siglingar enskra sjómanna til Íslands, en með litlum árangri. Margvísleg átök milli enskra sjómanna og samherja þeirra á Íslandi (svo sem [[JohnJón WilliamsonVilhjálmsson Craxton|Jóns Vilhjálmssonar Craxtons]], [[HólabiskupHólabiskupar|Hólabiskups]]s) og danskra og íslenskra valdsmanna áttu sér stað og í maí [[1433]] fór hópur Íslendinga og drekkti [[Jón Gerreksson|Jóni Gerrekssyni]] [[Skálholtsbiskupar|Skálholtsbiskup]] í [[Brúará]] að undirlagi Englendinga. Eftir þetta fékk JohnJón Craxton biskupsdæmi í Skálholti og [[JohnJón Bloxwich]] Hóla. Við komu hollenska biskupsins [[Gozewijn Comhaer|Gozewijns Comhaer]] til landsins [[1435]] voru þeir svo hraktir brott.
 
Það var síðan með valdatöku [[Kristján 1. Danakonungur|Kristjáns 1.]] að tókst að koma einhverjum ráðum gegn siglingum Englendinga. [[17. júní]] [[1449]] gerðu ríkin með sér samning sem gerði Englendingum áfram kleift að sigla til Íslands að fengnu sérstöku leyfi en fólu jafnframt í sér viðurkenningu á yfirráðum [[dansk-norska ríkið|dansk-norska ríkisins]] yfir Norður-[[Atlantshaf]]iAtlantshafi. Enskir sjómenn hlíttu þessu þó ekki og til átaka kom sem meðal annars leiddu til vígs [[Björn Þorleifsson|Björns Þorleifssonar]] [[hirðstjóri|hirðstjóra]] [[1467]] í [[Rif (Snæfellsnesi)|Rifi]] á [[Snæfellsnes]]i. Kristján 1. brást við með því að loka Eyrarsundi fyrir enskum skipum (notaði „[[Eyrarsundslásinn]]“) og hvatti jafnframt [[Þýskaland|þýska]] farmenn til að sigla til Íslands. [[Árið 1473]] voru gerðir friðarsamningar milli Englendinga og Dana til tveggja ára.
 
Við komu Hansakaupmanna fóru átökin á Íslandi að snúast um kapp um einstakar hafnir og áhrif Þjóðverja, einkum frá [[Hamborg]], sem nutu stuðnings konungs, jukust jafnt og þétt á kostnað Englendinga. Þetta leiddi til þess að [[16. öldin]] er stundum kölluð [[þýska öldin]] í Íslandssögunni. Siglingar Englendinga til Íslands lögðust þó ekki af og héldust áfram miklar fram á miðja [[17. öldin|17. öld]].
 
{{sögustubbur}}