„Gvam“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 9:
| staðsetningarkort = Guam_in_Oceania_(-mini_map_-rivers).svg
| höfuðborg = [[Hagåtña]]
| tungumál = [[enska]] og [[
| stjórnarfar = [[Lýðveldi]]
| titill_leiðtoga1 = [[Bandaríkjaforseti|Forseti]]
|
| nöfn_leiðtoga = [[Donald Trump]]<br />[[Lou Leon Guerrero]] ▼
| nafn_leiðtoga1 = [[Donald Trump]]
| staða = [[Yfirráðasvæði Bandaríkjanna]]
| atburður1 = Spænsk yfirráð
Lína 21 ⟶ 23:
| stærðarsæti = 177
| hlutfall_vatns = ~0
| fólksfjöldi =
| mannfjöldaár =
| mannfjöldasæti =
| íbúar_á_ferkílómetra =
| VLF =
| VLF_ár =
|
| VÞL = {{hækkun}} 0.901
| VÞL_ár =
| gjaldmiðill = [[Bandaríkjadalur]]
| tímabelti = [[UTC]]+10
Lína 38 ⟶ 37:
| símakóði = 1 671
}}
'''Gvam''' ([[
Árið 2016 voru íbúar á Gvam tæp 163 þúsund talsins. Landsvæðið nær yfir 540 km² og um það bil 300 íbúar á km². Gvam er syðst og fjölmennust Maríanaeyja og stærsta eyjan í Míkrónesíu. Sveitarfélagið [[Mongmong-Toto-Maite]] er þéttbýlast en [[Inarajan]] og [[Umatac]] strjálbýlust. Hæsta fjall eyjarinnar er [[Lamlamfjall]] sem nær 406 metrum yfir sjávarmáli. Í dag er helsta tekjulind eyjanna [[ferðaþjónusta]] og flestir ferðamenn koma þangað frá Japan. Önnur stærsta tekjulind eyjarskeggja er þjónusta við [[Bandaríkjaher]]. Herinn er með sjö herstöðvar á eyjunni sem samanlagt þekja tæplega 30% af flatarmáli hennar.▼
Frumbyggjar Gvam eru [[Kamorróar]] ([[Ástrónesar]]) sem taldir eru hafa numið land á eynni fyrir 4000 árum. Fyrsti Evrópubúinn sem kom þangað var [[Ferdinand Magellan]] árið [[1521]], en [[Spánn|Spánverjar]] lýstu yfir yfirráðum sínum þar [[1565]]. Eftir [[stríð Spánar og Bandaríkjanna]] [[1898]] tóku Bandaríkjamenn yfir stjórn eyjarinnar. Í [[síðari heimsstyrjöld]] lögðu [[Japan]]ar eyjuna undir sig [[8. desember]] [[1941]] nokkrum tímum eftir [[árásin á Perluhöfn|árásina á Perluhöfn]]. Bandaríkjamenn náðu eyjunni aftur eftir harða bardaga [[21. júlí]] [[1944]]. ▼
▲Frumbyggjar Gvam,
▲Í dag er helsta tekjulind eyjanna [[ferðaþjónusta]] og flestir ferðamenn koma þangað frá Japan. Önnur stærsta tekjulind eyjarskeggja er þjónusta við [[Bandaríkjaher]]. Herinn er með sjö herstöðvar á eyjunni sem samanlagt þekja tæplega 30% af flatarmáli hennar.
Óopinbert kjörorð Gvam er „þar sem dagurinn hefst í Bandaríkjunum“, vegna nálægðar eyjarinnar við [[daglínan|daglínuna]].
==Stjórnmál==
===Stjórnsýslueiningar===
[[File:Hagatna from Fort Santa Agueda.JPG|thumb|[[Hagåtña]] frá [[Fort Santa Agueda]].]]
Gvam er skipt í 19 bæjarfélög (þorp).
<div style="column-width:16em;">
* [[Agana Heights]]
* [[Agat (Gvam)|Agat]]
* [[Asan‑Maina]]
* [[Barrigada]]
* [[Chalan Pago-Ordot (Gvam)|Chalan Pago‑Ordot]]
* [[Dededo]]
* [[Hagåtña]]
* [[Inarajan (Gvam)|Inarajan]]
* [[Mangilao (Gvam)|Mangilao]]
* [[Merizo (Gvam)|Merizo]]
* [[Mongmong‑Toto‑Maite]]
* [[Piti (Gvam)|Piti]]
* [[Santa Rita (Gvam)|Santa Rita]]
* [[Sinajana]]
* [[Talofofo]]
* [[Tamuning]]
* [[Umatac]]
* [[Yigo]]
* [[Yona (Gvam)|Yona]]
</div>
==Efnahagslíf==
Efnahagur Gvam byggist aðallega á ferðaþjónustu, þjónustu við herstöðvar og staðbundnum fyrirtækjum. Samkvæmt sérlögum frá [[Bandaríkjaþing]]i fær landssjóður Gvam skatttekjur frá íbúum eyjarinnar (þar á meðal frá starfsfólki alríkisstjórnarinnar), fremur en [[Ríkissjóður Bandaríkjanna]].
Gvam er vinsæll áfangastaður meðal japanskra ferðamanna. Helsti ferðamannastaðurinn, [[Tumon]], er með 20 stór hótel, fríhafnarverslanir og alls kyns afþreyingarfyrirtæki. Flugið frá Asíu eða Ástralíu er tiltölulega stutt, miðað við flugið frá Hawaii. Yfir milljón ferðamenn heimsækja eyjuna árlega. 75% þeirra eru Japanar en afgangurinn frá Suður-Kóreu, Bandaríkjunum, Filippseyjum og Taívan. Fríverslun með tískuvörur og amerískar verslunarmiðstöðvar ([[Micronesia Mall]], [[Guam Premier Outlets]], [[Agana Shopping Center]] og stærsta [[KMart]]-verslun heims) eru stórar tekjulindir.
Vegna aukinnar ferðaþjónustu hefur efnahagur eyjarinnar verið nokkuð stöðugur frá 2000. Árið 2003 var 14% atvinnuleysi og stjórn Gvam varð fyrir 314 milljón dala tekjufalli. Milli 2010 og 2015 voru 8.000 landgönguliðar fluttir til Gvam frá [[Okinawa]] í Japan.
Samkvæmt samningi Kyrrahafseyjasvæðanna við Bandaríkin, [[Compact of Free Association]], mega íbúar þessara yfirráðasvæða búa hvar sem er í Bandaríkjunum án takmarkana. Margir kusu að flytja til Gvam sem kvartaði yfir því að landið tæki við fleirum en eðlilegt væri. Samningnum var breytt þannig að Gvam, Norður-Maríanaeyjar og Hawaii fá sérstakt framlag frá alríkisstjórninni til að bæta fyrir ójafnvægi í fólksflutningum milli yfirráðasvæðanna.
Árið 2008 var flugfélagið [[Continental Micronesia]] stærsta einkafyrirtæki Gvam, með um 1400 starfsmenn. Það er dótturfélag [[United Airlines]].
==Íbúar==
===Tungumál===
Opinber tungumál Gvam eru [[enska]] og [[tsjamorríska]]. [[Filippseyska]] er líka algengt mál á eyjunni. Önnur Kyrrahafsmál og Asíumál eru líka töluð á Gvam. [[Spænska]] var stjórnsýslumál á eyjunni í 300 ár, en er nú ekki lengur almennt töluð. Leifar af spænsku má þó sjá í orðaforða og örnefnum, og málið er kennt í skólum.
{{Stubbur|bandaríkin}}
{{Bandaríkin}}
| |||