|
== Áróður, agitation og propaganda ==
Alþjóðlegu orðin ''agitation'' er enskt orð og ''propaganda'' er líka útlenst orð eru oft útskýrð þannig að agitation er æsingarræða eða æsingarmeðal sem hvetur til aðgerða strax, en propaganda sé kerfisbundnari (og lævísari) útvörpun á hugmyndum til að hafa áhrif á menn. Á íslensku eru bæði orðinkkbbborðin oft þýdd sem áróður eða undirróður, þó undirróður sé í raun lúmskari eða ''áróður að tjaldabaki'' eins og stendur í orðabók Eddu. [[Sigfús Blöndal]] segir í orðabókinni sem við hann er kennd ([[1920]]-[[1924]]): „áróður (undirróður): 3. merking: „Agitation, stadig Tilskyndelse til noget." Jón Ófeigsson hefur í Þýzk-íslenzkri orðabók sinni 1925: „Agitator" = „áróðrarmaður" og „Agitation" = róður, undirróður" og reyndar fleira. Á stríðsárunum (1939-1945) notuðu kunnir rithöfundar orðið áróður mikið, og sést ekki á skrifum þeirra að þeir geri greinarmun á því sem Danir kalla agitation og propaganda: [[Kristinn E. Andrésson]], [[Kristján Jónsson frá Garðsstöðum]], [[Guðmundur G. Hagalín]], [[Símon Jóhannes Ágústsson]], [[Björn Guðfinnsson]] og [[Einar Ólafur Sveinsson]]. Hinn síðastnefndi sagði t.d. í bókinni ''Við uppspretturnar'':
oft þýdd sem áróður eða undirróður, þó undirróður sé í raun lúmskari eða ''áróður að tjaldabaki'' eins og stendur í orðabók Eddu. [[Sigfús Blöndal]] segir í orðabókinni sem við hann er kennd ([[1920]]-[[1924]]): „áróður (undirróður): 3. merking: „Agitation, stadig Tilskyndelse til noget." Jón Ófeigsson hefur í Þýzk-íslenzkri orðabók sinni 1925: „Agitator" = „áróðrarmaður" og „Agitation" = róður, undirróður" og reyndar fleira. Á stríðsárunum (1939-1945) notuðu kunnir rithöfundar orðið áróður mikið, og sést ekki á skrifum þeirra að þeir geri greinarmun á því sem Danir kalla agitation og propaganda: [[Kristinn E. Andrésson]], [[Kristján Jónsson frá Garðsstöðum]], [[Guðmundur G. Hagalín]], [[Símon Jóhannes Ágústsson]], [[Björn Guðfinnsson]] og [[Einar Ólafur Sveinsson]]. Hinn síðastnefndi sagði t.d. í bókinni ''Við uppspretturnar'':
:„Prédikun er sunnudagsorð, rúmhelga orðið er áróður.“
|
