„Sósíalismi“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Lína 23:
== Sósíalismi á Íslandi ==
[[Þorsteinn Erlingsson]] skáld var einn fyrsti yfirlýsti sósíalistinn á Íslandi og sýndi [[Jón Trausti]] litla spádómsgáfu þegar hann kvað sósíalisma hérlendis sennilega fara í gröfina með Þorsteini 1914. [[Ólafur Friðriksson]] hafði kynnst hugsjónum sósíalismans í Kaupmannahöfn og kynnti þær á Íslandi eftir að hann sneri heim frá Kaupmannahöfn. Hann var lengi ritstjóri [[Alþýðublaðið|Alþýðublaðsins]] og í forystu hinna róttækari manna [[Alþýðuflokkurinn|Alþýðuflokksins]]. Hann skrifaði ritgerðina „Jafnaðarstefnuna“ í ''Eimreiðina'' 1926. Rithöfundarnir [[Þórbergur Þórðarson]] og [[Halldór Kiljan Laxness]] sneru þó sennilega fleirum til sósíalisma en nokkrir blaða- eða stjórnmálamenn í tveimur bókum
Eftir klofning [[Alþýðuflokkurinn|Alþýðuflokksins]] 1930 létu kommúnistar meira að sér kveða í fræðilegri kynningu en lýðræðisjafnaðarmenn. Og myndaðist sú venja smám saman að nota orðið „jafnaðarstefnu“ aðallega um lýðræðisjafnaðarstefnu en „félagshyggju“ um sósíalisma í víðari skilningi. Var [[Gylfi Þ. Gíslason]] ötulastur við að setja sjónarmið jafnaðarmanna á blað, til dæmis í ritinu ''Jafnaðarstefnunni'' 1949 og í endurskoðaðri útgáfu þess 1977. [[Brynjólfur Bjarnason]] skrifaði hins vegar margt um sameignarstefnu í anda þeirra Karl Marx og Leníns. Þegar talað er um jafnaðarstefnu á Íslandi í byrjun 21. aldar er nær alltaf átt við frjálslynda lýðræðisjafnaðarstefnu. Sumir íslenskir sósíalistar horfa til bandaríska heimspekingsins [[John Rawls|Johns Rawls]]. En í bókinni ''A Theory of Justice'' (1971) setti hann fram hugmyndir um réttláta skipan mála þar sem reynt væri að búa svo í haginn fyrir lítilmagnann sem auðið væri án þess að skerða frelsi annarra.
| |||