„Hjaltlandseyjar“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip Merki: 2017 source edit |
||
Lína 106:
Frá 15. öld skiptu Hjaltlendingar við kaupmenn frá [[Hansasambandið|Hansasambandinu]]. Kaupmennirnir keyptu skipsfarma af saltfiski, ull og smjöri og fluttu inn salt, dúka, bjór og aðrar vörur. Seinni hluti 16. aldar og fyrri hluti 17. aldar einkenndust af stjórn einræðisherrans [[Róbert Stewart]] jarls og sons síns Patricks. [[María Skotadrottning]], hálfsystir Róberts, faldi honum eyjarnar. Sonur Róberts sá um byggingu [[Skálavogskastali|Skálavogskastala]] en eftir að hann var fangelsaður árið 1609 lagði kórónan Orkneyjar og Hjaltlandseyjar aftur undir sig. Árið 1643 faldi [[Karl 1. Englandskonungur]] [[Vilhjálmur Douglas|Vilhjálmi Douglas, 7. jarl af Morton]] eyjarnar. Morton-ættin hélt eyjunum öðru hvoru til ársins 1766 þegar [[Jakob Douglas|Jakob Douglas, 14. jarl af Morton]] seldi eyjarnar til Laurence Dundas.
== 18. og 19. öld ==
Viðskipti við norðþýska bæi stóðu yfir til ársins 1707 þegar [[Sambandslögin 1707|Sambandslögin]] voru samþykkt. Hár tollur á salti hindraði verslun þýskra kaupmanna við Hjaltlendinga. Í kjölfarið varð efnahagskreppa því heimamenn voru ekki eins færir í að versla með saltaðan fisk. Samt sem áður byrjuðu nokkrir hjaltlenskir kaupmenn að gera út skip til að flytja fisk til [[meginland Evrópu|meginlands Evrópu]]. Þetta hafði neikvæð áhrif á sjálfstæða bændur í eyjunum þar sem þeim var neytt til að veiða fyrir þessa kaupmenn.
[[Bólusótt]] gekk yfir eyjarnar á 17. og 18. öld sem og annars staðar í Evrópu. Heilsa hjaltlendinga batnaði til munar við komu bólusetningar árið 1800. Kartöfluplágan 1846 hafði mjög slæm áhrif á eyjarnar. Ríkisstjórnin bjó til sértaka áætlun til að stuðla að efnahaglegum uppgangi eyjanna undir forystu Roberts Craigie kapteins í Breska sjóhernum. Hann dvaldi í Leirvík árið 1847–1852 og bætti vegakerfi eyjanna mikið.
Íbúafjöldinn náði hámarkinu 31.670 árið 1861. Breska stjórnin í eyjunum varð mörgum eyjamönnum dýrkeypt. Breska sjóherinn leitaði siglingafærni Hjaltlendinga en 3.000 manns voru í herþjónustu á [[Napóleonsstyrjaldirnar|Napóleonsstyrjöldunum]] árin 1800 til 1815. Mikið var um að menn voru teknir án fyrirvara. Á þeim tíma voru 120 menn teknir frá Fetlar en aðeins 20 snéru heim. Fyrir lok 19. aldar voru 90% allra jarða í Hjaltlandseyjum komnar í eigu 32 einstaklinga og á árunum 1861 til 1881 fluttu rúmlega 8.000 Hjaltlendingar út.
Þegar ný lög um smábændur voru samþykkt árið 1886 frelsaði [[Frjálslyndi flokkurinn (Bretland)|frjálslyndi]] [[forsætisráðherra Bretlands|forsætisráðherrann]] [[William Ewart Gladstone|William Gladstone]] smábændur undan stjórn landeigenda. Lögin gerðu það að verkum að smábændur, sem fyrr voru ánauðugir, gætu keypt og notað jörðina sem þeir bjuggu á undir landbúnað. Hollendingar komu [[síld]]arævintýri af stað í eyjunum upp úr 1880, en því lauk á þriðja áratug 20. aldar þegar síldarstofninn dvínaði. Framleiðsla náði hámarki árið 1905, þegar yfir milljón tunnur voru framleiddar og þar af 700.000 fluttar út.
== Tenglar ==
| |||