„Þrjátíu ára stríðið“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
{{Infobox military conflict
| conflict = Þrjátíu ára stríðið
| image = Schlacht am Weißen Berg C-K 063.jpg
| image_size = 300px
| caption = {{small|Málverk af [[Orrustan við Hvítafjall|orrustunni við Hvítafjall]] eftir [[Peter Snayers]].}}
| date = [[23. maí]] [[1618]] – [[15. maí]] [[1648]] (29 ár, 11 mánuðir, 3 vikur og 1 dagur)
| place = Mið-Evrópa
| result = [[Vestfalíufriðurinn]]:
* Spánverjar viðurkenna sjálfstæði [[Hollenska lýðveldið|hollenska lýðveldisins]]
* Mótmælendatrú útrýmt víða í Habsborgaraveldinu
* Hollendingar viðurkenna spænsk yfirráð í Suður-Hollandi og Lúxemborg
| territory =
| combatant1 = '''Bandalag ríkja gegn Habsborgurum:'''<br>{{small|[[File:Flag of Bohemia.svg|border|23px]] [[Konungsríkið Bæheimur]]<br />
[[File:Flag of The Electoral Palatinate (1604).svg|border|23px]] [[Pfalz|Kjörfurstadæmið Pfalz]]<br />
[[File:Savoie flag.svg|border|23px]] [[Hertogadæmið Savoja]]<br />
[[File:Banner of Gabriel Bethlen.svg|border|23px]] [[Transylvanía]]<br />
{{NLD}} [[Hollenska lýðveldið]]<br />{{DNK}} [[Dansk-norska ríkið|Danmörk-Noregur]] {{small|(1625–29)}}<br />{{ENG}} [[Konungsríkið England|England]]<br />{{SKO}} [[Konungsríkið Skotland|Skotland]]<br>[[File:Hessen KS flag.svg|border|23px]] [[Landgreifadæmið Hesse-Kassel|Hesse-Kassel]]<br />{{SWE}} [[Svíþjóð]]<br />[[File:Flag of Electoral Saxony.svg|border|23px]] [[Kjörfurstadæmið Saxland|Saxland]]<br />[[File:Flag of Brandenburg (1660–1750).svg|border|23px]] [[Brandenborg-Prússland]]<br>[[File:Coat of Arms of Brunswick-Lüneburg.svg|border|23px]] [[Hertogadæmið Brúnsvík-Lüneburg|Brúnsvík-Lüneburg]]<br>[[File:Royal Standard of the King of France.svg|border|23px]] [[Konungsríkið Frakkland|Frakkland]]}}
| combatant2 = '''[[Habsborgaraveldið]] og bandamenn þess:''' <br />{{small|[[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|border|23px]] [[Heilaga rómverska ríkið]]<br />
[[File:Flag of Cross of Burgundy.svg|border|23px]] [[Spænska heimsveldið|Spánn]]<br />
[[File:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|border|23px]] [[Ungverjaland]]<br />{{DNK}} [[Dansk-norska ríkið|Danmörk-Noregur]] {{small|(1643–45)}}<br />[[File:Banner of Sigismund III Vasa.svg|border|23px]] [[Pólland]]}}
| commander1 = [[File:Flag of Bohemia.svg|border|23px]] [[Friðrik 5. kjörfursti|Friðrik 5.]]<br>{{SWE}} [[Gústaf 2. Adólf]]<br />{{SWE}} [[Axel Oxenstierna]]<br />{{SWE}} [[Karl 10. Gústaf]]<br>[[File:Royal Standard of the King of France.svg|border|23px]] [[Loðvík 13.]]<br>[[File:Royal Standard of the King of France.svg|border|23px]] [[Anna af Austurríki]]<br>[[File:Royal Standard of the King of France.svg|border|23px]] [[Richelieu kardináli]]<br>[[File:Royal Standard of the King of France.svg|border|23px]] [[Mazarin kardináli]]<br>{{NLD}} [[Mórits af Nassá]]<br>{{DNK}} [[Kristján 4.]]<br>{{ENG}}{{SKO}} [[Jakob 6. Skotakonungur|Jakob 1. og 6.]]<br>{{ENG}}{{SKO}} [[Karl 1. Englandskonungur|Karl 1.]]
| commander2 = [[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|border|23px]] [[Matthías keisari|Matthías]]<br />[[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|border|23px]] [[Ferdinand 2. keisari|Ferdinand 2.]]<br />[[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|border|23px]] [[Ferdinand 3. keisari|Ferdinand 3.]]<br />[[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|border|23px]] [[Albrecht von Wallenstein]]<br />[[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|border|23px]] [[Johan Tzerclaes Tilly]]<br />[[File:Flag of Cross of Burgundy.svg|border|23px]] [[Filippus 3. Spánarkonungur|Filippus 3.]]<br />[[File:Flag of Cross of Burgundy.svg|border|23px]] [[Filippus 4. Spánarkonungur|Filippus 4.]]<br />[[File:Banner of Sigismund III Vasa.svg|border|23px]] [[Sigmundur 3.]]<br />
|strength1={{small|149.000 Svíar (1632)<br>135.000 Danir (1625)<br>120.000 Frakkar (1635)<br>77.000 Hollendingar (1629)<br>6.000 Transylvaníumenn<br>60.000 Tyrkir}}
|strength2={{small|Rúmlega 150.000 keisarahermenn (1635)<br>Allt að 300.000 Spánverjar<br>Um 20.000 ungverskir og króatískir riddarar}}
| casualties1 = 110.000 Svíar<br>50.000–60.000 Hollendingar<br>300.000 Frakkar
| casualties2 = 118.000 keisarahermenn
| casualties3 = Alls um 8.000.000 manns látnir, þar af ~94% þegnar keisaradæmisins.
}}
'''Þrjátíu ára stríðið''' var röð [[stríð|styrjalda]] sem átti sér stað í [[Þýskaland]]i á árunum [[1618]] til [[1648]]. Öll helstu stórveldi [[Evrópa|Evrópu]] drógust inn í átökin. Lengi vel var stríðsins minnst sem skæðustu styrjaldar sem Evrópa hafði háð fram til [[Napóleonsstyrjaldirnar|Napóleonsstyrjaldanna]]. Herfarir hluteigandi og plágur sem þeim fylgdu lögðu mörg héruð [[Þýskaland]]s því sem næst í auðn.<br />
| |||