„Einar Benediktsson“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Bratant (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Stemmir skv Íslendingabók, vantaði bara að uppfæra hlekkinn sjálfan, svo ég fjarlægi ártalahlekki.
Lína 1:
{{aðgreiningartengill1|Einar Benediktsson|[[Einar Benediktsson (sendiherra)|Einar Benediktsson, sendiherra]]}}
'''Einar Benediktsson''' (oft nefndur '''Einar Ben''') ([[31. október]] [[1864]][[12. janúar|21. janúar]] [[1940]]) var [[skáld]], ritstjóri, [[lögfræðingur]], embættis- og mikill athafnamaður. Einar er talinn í hópi [[nýrómantík|nýrómantískra]] skálda og samdi mikil ljóð með hátimbruðu yfirbragði. Orðin: „''Aðgát skal höfð í nærveru sálar''“ eru úr ljóði hans ''Einræður Starkaðar, III''.
 
== Ævi og ferill ==
Faðir Einars var [[Benedikt Sveinsson (sýslumaður) | Benedikt Sveinsson]], [[alþingi]]smaður og sýslumaður og móðir hans hét Katrín Einarsdóttir, húsmóðir. Einar gekk í [[Menntaskólinn í Reykjavík|Lærða Skólann]] í [[Reykjavík]] þaðan sem hann varð stúdent [[1884]]. Hann fór því næst til [[Kaupmannahöfn|Kaupmannahafnar]] og útskrifaðist sem lögfræðingur úr Hafnarháskóla [[1892]].
 
Einar stofnaði fyrsta [[dagblað]] Íslands, ''[[Dagskrá]]'', árið [[1896]], sem studdi [[Heimastjórnarflokkurinn|Heimastjórnarflokkinn]], og var sjálfur ritstjóri þess í tvö ár. Hann átti þátt í stofnun [[Landvarnarflokkurinn|Landvarnarflokksins]] árið [[1902]] og gaf út blaðið ''[[Landvörn]]'' samhliða því. Einar átti þátt í því að koma á laggirnar fyrstu [[loftskeyti|loftskeytastöð]] landsins árið 1906. Hann kom einnig að útgáfu blaðanna ''[[Þjóðin]]'' ([[1914]]-[[1915|15]]1914–15), ''[[Þjóðstefna]]'' ([[1916]]-[[1917|17]]1916–17) og ''[[Höfuðstaðurinn]]'' (1916-171916–17).
 
Einar var mikill áhugamaður um [[Vatnsaflsvirkjun|virkjun fallvatna]] og stofnaði ásamt öðrum [[Fossafélagið Títan]] 1914 til athugunar á því hvort arðbært væri að byggja virkjanir við [[Þjórsá]]. Ekkert varð úr þeim fyrirætlunum fyrr en um hálfri öld seinna þegar [[Búrfellsvirkjun]] var byggð.
 
Á árunum [[1907]]-[[1921|21]]1907–21 ferðaðist Einar mikið. Hann fór til [[Noregur|Noregs]], [[Edinborg]]ar í [[Skotland]]i, sneri aftur til Kaupmannahafnar (1908-10) en eyddi svo sjö árum í London (1910-171910–17) áður en hann fór enn aftur til Kaupmannahafnar (1917-211917–21), þess í milli hafði hann stuttar viðkomur á Íslandi.
 
Hann sneri endanlega aftur heim til Íslands 1921 og bjó í Reykjavík næstu árin, þó svo að hann hafi oft verið langdvölum erlendis, meðal annars í Þýskalandi, á Spáni og í Norður-Afríku. Þá lét hann fara fram rannsóknir á námum í [[Miðdalur|Miðdal]], til þess að skoða möguleikana á málmvinnslu og sementsframleiðslu. Síðustu átta árum ævi sinnar eyddi Einar í [[Herdísarvík]] á [[Reykjanesskagi|Reykjanesskaga]], þar sem hann lést 1940. Einar var grafinn í [[Þjóðargrafreitur|þjóðargrafreit]] á [[Þingvellir|Þingvöllum]].
Lína 16:
* Stytta af Einari eftir Ásmund Sveinsson stendur við [[Höfði|Höfða]] í Reykjavík, en Einar bjó í húsinu um árabil.
* Veitingastaðurinn ''Einar Ben'' við [[Ingólfstorg]] er nefndur eftir Einari.
* [[Guðjón Friðriksson]], sagnfræðingur, gaf út ævisögu Einars í þremur bindum á árunum 1997-20001997–2000.
 
== Helstu verk ==
Lína 35:
* [http://www.timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=419620&pageSelected=8&lang=0 ''Hjá Einari Benediktssyni í Herdísarvík''; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1971]
* [http://www.timarit.is/?issueID=417253&pageSelected=16&lang=0 ''Kvæðin hans eru engum torskilin, sem hlusta vilja á hann''; viðtal við Valgerði Benediktsson; birtist í Lesbók Morgunblaðsins 1941]
* [http://www.timarit.is/?issueID=416853&pageSelected=3&lang=0 ''Um Katrínu Einarsdóttur - móður Einars skálds Benediktssonar''; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1938]
* [http://www.timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=416228&pageSelected=3&lang=0 ''Davíð konungur''; birtist í Lesbók Morgunblaðsins 1929]
* [http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2195843 ''Hvammar''; birtist í Lögbergi 1928] Grein í Morgunblaðinu 5. nóvember 2006: " Um afann Einar " eftir Einar Benediktsson fv. sendiherra