Útgáfa síðunnar 6. febrúar 2019 kl. 11:32 breyta TKSnaevarr (spjall \| framlög) Möppudýr, Stjórnendur 39.235 breytingar Ekkert breytingarágrip ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 9. mars 2019 kl. 21:28 breyta taka aftur þessa breytingu Þjarkur (spjall \| framlög) Möppudýr, Stjórnendur viðmóts, Stjórnendur 6.580 breytingar m Feitletra „fylkisstjóri“ þarna í aðgreiningunni svo maður taki frekar eftir því í þessari löngu aðgreiningu Nýrri breyting →
Lína 1: :''Þessi síða fjallar um staðgengil þjóðhöfðingja í einveldisríki. Orðið „ríkisstjóri“ getur einnig átt við um '''[[Fylkisstjóri (Bandaríkin)\|fylkisstjóra í Bandaríkjunum]]''' og sambærileg embætti í öðrum löndum. '''Ríkisstjóri''' er einstaklingur sem er skipaður tímabundið í embætti [[Þjóðhöfðingi\|þjóðhöfðingja]] á meðan [[einvaldur]] ríkisins er ófær um að sinna skyldum sínum, t.d. ef einvaldurinn er ólögráða, fjarverandi eða veikur. Í konungsstjórnum er ríkisstjóri yfirleitt skipaður af ofangreindum ástæðum en stundum er ríkisstjóri einnig kjörinn til lengri tíma ef konungsættin hefur dáið út án erfingja. Þá tekur oft ríkisstjóri eða ráð ríkisstjóra við völdum á meðan leitað er að nýjum þjóðhöfðingja. Nokkur fræg dæmi um stjórnir ríkisstjóra eru: * Í [[Frakkland]]i var [[Filippus 2. hertogi af Orléans\|Filippus hertogi af Orléans]] ríkisstjóri frá 1715 til 1723, frá dauða [[Loðvík 14.\|Loðvíks 14. Frakklandskonungs]] og þar til ríkisarfinn, [[Loðvík 15.]], varð lögráða.<ref>Dufresne, Claude, ''Les Orléans'', CRITERION, París, 1991.</ref> Stjórnartíð Filippusar var gjarnan kölluð ''la Régence'' á frönsku. * Á [[Bretland]]i var erfðaprinsinn [[Georg 4.\|Georg Ágústus Friðrik]] ríkisstjóri fyrir föður sinn, [[Georg 3.]] Bretlandskonung, frá 1811 til 1820.<ref> "[https://www.thegazette.co.uk/London/issue/16451/page/233 No. 16451]". The London Gazette. 5. febrúar 1811. bls. 233.</ref> Georg 3. átti við alvarleg geðræn vandamál að stríða og árið 1811 höfðu þau ágerst svo mjög að hann var talinn ófær um að sinna skyldum sínum sem konungur. Erfðaprinsinn var ríkisstjóri þar til Georg 3. lést árið 1820, en þá settist ríkisstjórinn sjálfur á konungsstól undir nafninu [[Georg 4.]] Bretlandskonungur. Þetta tímabil er kennt við ríkisstjóraembættið og er gjarnan kallað ríkisstjóratímabilið eða ''the Regency Era'' á ensku. * Í [[Kína]] á tíma [[Tjingveldið\|Tjingveldisins]] var [[Cixi keisaraekkja]] í raun einráð frá 1861 til 1908 með því að gerast ríkisstjóri, fyrst fyrir ólögráða son sinn, [[Tongzhi~~\|Tongzhi~~]]-keisarann]], og síðan fyrir arftaka hans, [[Guangxu~~\|Guangxu~~]]-keisarann]]. * Í [[Finnland]]i gerðist [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]] ríkisstjóri í kjölfar [[Fyrri heimsstyrjöldin\|fyrri heimsstyrjaldarinnar]], frá 12. desember 1918 til 26. júlí 1919. Ástæðan var sú að [[Nikulás 2.\|Nikulási 2.]] Rússakeisara, sem jafnframt var [[Stórfurstadæmið Finnland\|stórfursti Finnlands]], hafði verið steypt af stóli og einveldið leyst upp árið 1917. Ætlun Finna var að stofna sjálfstætt konungsríki með frænda [[Vilhjálmur 2. Þýskalandskeisari\|Vilhjálms 2. Þýskalandskeisara]] sem konung Finnlands, en þegar Vilhjálmur sagði af sér árið 1918 var hætt við þessar áætlanir. Finnland varð þess í stað [[lýðveldi]] og [[Forseti Finnlands\|forseti]] var kjörinn. * Á [[Ísland]]i var [[Sveinn Björnsson]] kjörinn ríkisstjóri af [[alþingi]] árið 1941.<ref>{{Vísindavefurinn\|5575\|Hvernig maður var Sveinn Björnsson forseti og hvað afrekaði hann?}}</ref> Ástæðan var sú að [[Þriðja ríkið\|Þjóðverjar]] höfðu hertekið [[Danmörk]]u og því var litið svo á að [[Kristján 10.]] [[Danakonungur]] væri ófær um að sinna skyldum sínum sem [[konungur Íslands]]. Sveinn fór með völd þjóðhöfðingja Íslands sem ríkisstjóri þar til lýðveldi var stofnað árið 1945, en þá var Sveinn kjörinn fyrsti [[forseti Íslands]]. == Tilvísanir == <references /> [[Flokkur:Ríkisstjórar\| ]]

„Ríkisstjóri“: Munur á milli breytinga