„Emmy Noether“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
CS1 prufusnið (er enn á ensku, en hlekkir í því virka þó ólíkt því fyrra)
50574E (spjall | framlög)
Alls ekki tilbúið en tók út málsgrein í inngangi sem var búið að þýða.
Lína 5:
Noether var meðal brautryðjandi meðlima stærðfræðideildar [[Göttingen]] þangað til 1933; nemendur hennar voru stundum kallaðir "Noether drengir". Árið 1924 varð hollenski stærðfræðingurinn [[B.L. van der Waerden]] meðlimur í þeim hóp og varð fljótt talsmaður hugmynda hennar. Vinna hennar varð grunnur að öðru bindi áhrifaríkrar kennslubókar hans, ''[[Moderne Algebra]]'', sem kom út 1931. Árið 1932 ávarpaði hún [[Alþjóðlegt þing stærðfræðinga|alþjóðlegt þing stærðfræðinga]] í [[Zürich|Zurich]], en á þeim tíma var snilligáfa hennar á sviði algebru viðurkennd um allan heim. Árið eftir setti Nasisastjórn Þýskalands lög sem bönnuðu gyðingum að gegna háskólastörfum, Noether flutti þegar í stað til Bandaríkjana þar sem hún fékk samstundis ríkisborgararétt. Þar gegndi hún stöðu við [[Bryn Mawr-háskóli|Bryn Mawr háskólan]] í [[Pennsylvanía|Pennsylvaníu]]. Árið 1935 þurfti hún að fara í aðgerð vegna blöðru á eggjustokkum og þó svo það lyti út fyrir hún myndi jafna sig þá dó hún fjórum dögum seinna 53 ára gömul.
 
Framlagi Noether til stærðfræðinnar hefur verið skipt í þrjú tímabil,<ref name="Weyl" >{{Harvnb|Weyl|1935}}</ref> það fyrsta á árunum 1908-1919, var þegar hún setti fram kenningar um [[Algebraísk fastaskilyrði|algebraísk fastaskilyrði]] og [[Svið (stærðfræði)|talnasvið]]. Setning hennar um óbreytileika deildana í [[Hnikareikningar|hnikareikningum]], [[Setning Noether|setning Noether]], hefur verið kölluð "eitt mikilvægasta og áhrifamesta framlag stærðfræðinnar til nútímaeðlisfræði". Næsta tímabil var á árunum 1920-1926, en á þeim tíma breytti hún því sem var kallað abstrakt algebra með því að búa til þau fræði sem eru grunnur fagsins nú til dags. Í klassískri fræðigrein hennar frá 1921, ''Idealtheorie in Ringbereichen'' (''Íðöl yfir bauga'') þróar Noether [[Íðal|íðöl]] í [[Baugur (stærðfræði)|víxlbaugum]] í verkfæri sem nýtast í alskyns samhengjum. Hún notfærði sér [[Vaxandi keðjuskilyrði|vaxandi keðjuskilyrði]] svo glæsilega að hlutir sem mæta þeim eru nefndir eftir henni. Þriðja tímabilið var svo á árunum 1927-1935, þá gaf hún út greinar um [[Óvíxlin algebra|óvíxlnar algebrur]] og [[Svið (stærðfræði)|rauntalnasvið]] þar sem hún sameinaði [[Grúpa|útsetningarfræði grúpa]] og fræði [[Íðal|íðala]] og [[Mótull|mótla]]. Þó Noether varværi jafn dugleg að gefa út greinar og raun ber vitni þá var hún einnig mjög gjafmild á hugmyndirnar sýnar og er eignaður heiðurinn af mörgum fræðigreinum sem gefnar voru út af öðrum stærðfræðingum þar á meðal í [[Algebraísk grannfræði|algebraískri grannfræði]] sem sótti margt í [[Svipalgebra|svipalgebru]].
Noether's mathematical work has been divided into three "epochs".<ref name="Weyl">{{Harvnb|Weyl|1935}}</ref> In the first (1908–1919), she made contributions to the theories of [[Algebraic invariant|algebraic invariants]] and [[Field (mathematics)|number fields]]. Her work on differential invariants in the [[calculus of variations]], ''[[Noether's theorem]]'', has been called "one of the most important mathematical theorems ever proved in guiding the development of modern physics".{{Sfn|Lederman|Hill|2004|p=73}} In the second epoch (1920–1926), she began work that "changed the face of [abstract] algebra".<ref name="weyl_128" /> In her classic 1921 paper ''Idealtheorie in Ringbereichen'' (''Theory of Ideals in Ring Domains'') Noether developed the theory of [[Ideal (ring theory)|ideals]] in [[Commutative ring|commutative rings]] into a tool with wide-ranging applications. She made elegant use of the [[ascending chain condition]], and objects satisfying it are named ''[[Noetherian (disambiguation)|Noetherian]]'' in her honor. In the third epoch (1927–1935), she published works on [[Noncommutative algebra|noncommutative algebras]] and [[Hypercomplex number|hypercomplex numbers]] and united the [[representation theory]] of [[Group (mathematics)|groups]] with the theory of [[Module (mathematics)|modules]] and ideals. In addition to her own publications, Noether was generous with her ideas and is credited with several lines of research published by other mathematicians, even in fields far removed from her main work, such as [[algebraic topology]].
 
Framlagi Noether til stærðfræðinnar hefur verið skipt í þrjú tímabil,<ref name="Weyl" /> það fyrsta á árunum 1908-1919, var þegar hún setti fram kenningar um [[Algebraísk fastaskilyrði|algebraísk fastaskilyrði]] og [[Svið (stærðfræði)|talnasvið]]. Setning hennar um óbreytileika deildana í [[Hnikareikningar|hnikareikningum]], [[Setning Noether|setning Noether]], hefur verið kölluð "eitt mikilvægasta og áhrifamesta framlag stærðfræðinnar til nútímaeðlisfræði". Næsta tímabil var á árunum 1920-1926, en á þeim tíma breytti hún því sem var kallað abstrakt algebra með því að búa til þau fræði sem eru grunnur fagsins nú til dags. Í klassískri fræðigrein hennar frá 1921, ''Idealtheorie in Ringbereichen'' (''Íðöl yfir bauga'') þróar Noether [[Íðal|íðöl]] í [[Baugur (stærðfræði)|víxlbaugum]] í verkfæri sem nýtast í alskyns samhengjum. Hún notfærði sér [[Vaxandi keðjuskilyrði|vaxandi keðjuskilyrði]] svo glæsilega að hlutir sem mæta þeim eru nefndir eftir henni. Þriðja tímabilið var svo á árunum 1927-1935, þá gaf hún út greinar um [[Óvíxlin algebra|óvíxlnar algebrur]] og [[Svið (stærðfræði)|rauntalnasvið]] þar sem hún sameinaði [[Grúpa|útsetningarfræði grúpa]] og fræði [[Íðal|íðala]] og [[Mótull|mótla]]. Þó Noether var jafn dugleg að gefa út greinar og raun ber vitni þá var hún einnig mjög gjafmild á hugmyndirnar sýnar og er eignaður heiðurinn af mörgum fræðigreinum sem gefnar voru út af öðrum stærðfræðingum þar á meðal í [[Algebraísk grannfræði|algebraískri grannfræði]] sem sótti margt í [[Svipalgebra|svipalgebru]].
 
<br />