„Sveinn Björnsson“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) |
TKSnaevarr (spjall | framlög) mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 41:
===Ríkisstjóri Íslands (1941–1944)===
[[Mynd:Standard of the Regent of Iceland (1941–1944).svg|thumb|left|Embættisfáni Sveins sem
Árið 1940 sneri Sveinn heim til Íslands eftir að [[Þriðja ríkið|Þjóðverjar]] hertóku Danmörku. Sveinn gerðist í fyrstu ráðgjafi stjórnvalda í utanríkis- og öryggismálum. Árið 1941 ákvað Alþingi að skipa [[Ríkisstjóri|ríkisstjóra]] til að fara með vald [[Konungur Íslands|konungs Íslands]] þar sem talið var að [[Kristján 10.]] væri ófær um að gegna skyldum sínum sem þjóðhöfðingi landsins á meðan Danmörk væri hertekin af Þjóðverjum og Ísland af [[Bandamenn (seinni heimsstyrjöldin)|bandamönnum]]. Sveinn varð fyrir valinu og var hann kjörinn ríkisstjóri til eins árs þann 17. júní árið 1941.
Lína 51:
Sveinn fór í nokkrar utanlandsferðir á forsetatíð sinni. Hann fór aðeins í eina opinbera heimsókn, til [[Franklin D. Roosevelt|Franklins D. Roosevelt]] [[Forseti Bandaríkjanna|Bandaríkjaforseta]] stuttu eftir lýðveldisstofnunina. Sveinn fékk góðar viðtökur og ítrekaði kröfu Íslendinga um að hernámslið Bandaríkjamanna hyrfi frá Íslandi eftir stríðið.<ref>{{Vefheimild|url=http://lemurinn.is/2014/04/19/forseti-nyja-lydveldisins-islands-hittir-franklin-d-roosevelt/|titill=Forseti nýja lýðveldisins Íslands hittir Franklin D. Roosevelt|útgefandi=''Lemúrinn''|ár=2014|mánuður=19. apríl|mánuðurskoðað=21. nóvember|árskoðað=2018}}</ref>
Samband Sveins við Kristján 10. Danakonung var ætíð stirt eftir stofnun lýðveldisins. Kristján hélt því fram að Sveinn hefði lofað því að Ísland myndi ekki slíta sambandi við Danmörku á meðan hernáminu stæði en þetta þvertók Sveinn fyrir að hafa gert.<ref>{{Bókaheimild|titill=Fyrstu forsetarnir|höfundur=Guðni Th. Jóhannesson
Fleiri deilumál spilltu sambandi Sveins við Dani á forsetatíð hans. Sonur Sveins, [[Björn Sv. Björnsson]], hafði gengið til liðs við [[SS-sveitirnar|SS-sveitir]] nasista í stríðinu og hafði unnið fyrir þá bæði innan og utan Danmerkur. Í stríðslok hafði Björn verið handtekinn, en íslensk stjórnvöld höfðu (að áeggjan Sveins og Georgíu forsetafrúr) beitt áhrifum sínum til að fá hann leystan úr haldi og framseldan til Íslands. Það að fyrrum nasisti gengi laus í innsta hring forsetans olli enn meiri kala milli Sveins og Danmerkur, og eitt sinn er sendiherra Dana sá Björn álengdar er hann sótti veislu á [[Bessastaðir|Bessastöðum]] bauð honum svo við að hann gekk á dyr.<ref>{{Bókaheimild|titill=Fyrstu forsetarnir|höfundur=Guðni Th. Jóhannesson
Hrakandi heilsa Sveins kom í veg fyrir að hann sætti jarðarför Kristjáns árið 1947 og sætti heim hin Norðurlöndin.<ref>{{Bókaheimild|titill=Fyrstu forsetarnir|höfundur=Guðni Th. Jóhannesson
|titill=Forseti Íslands látinn|útgefandi=''[[Þjóðviljinn]]''|ár=1952|mánuður=26. janúar|mánuðurskoðað=21. nóvember|árskoðað=2018}}</ref> Hann er til þessa dags eini forseti Íslands sem hefur látist í embætti.
| |||