„Vladímír Lenín“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{Forsætisráðherra
{{Persóna
| nafn = VladimirVladímír Lenín<br>Владимир Ленин
| mynd = Bundesarchiv Bild 183-71043-0003, Wladimir Iljitsch Lenin.jpg|thumb|Vladimir Lenín
| myndastærð = 200px
| myndatextimyndatexti1 = Vladimar{{small|Vladímír Lenín í júlí árið 1920.}}
| titill= Formaður þjóðfulltrúaráðs Sovétríkjanna
| fæðingardagur = [[22. apríl]] [[1870]]
| stjórnartíð_start = [[8. nóvember]] [[1917]]
| fæðingarstaður = Simbirsk í Rússlandi
| dauðadagur stjórnartíð_end = [[21. janúar]] [[1924]]
| fæðingardagur fæddur= [[22. apríl]] [[1870]]
| dauðastaður = Gorki í Rússlandi
| fæðingarstaður = Simbirsk í, Rússlandi
| dánardagur = {{dauðadagur og aldur|1924|1|21|1870|4|22}}
| dánarstaður = Gorki, Sovétríkjunum
| þekkt_fyrir = Einræðisherra Sovétríkjanna
| starf = Stjórnmálamaður, lögmaður, byltingarsinni
| stjórnmálaflokkur = [[Bolsévikar|Bolsévikaflokkurinn]] (1898–1912)<br>Rússneski kommúnistaflokkurinn (1912–1924)
| foreldrar = Ilja Nikolajevítsj Úljanov og María Alexandrovna Blank
| maki = Nadesjda Krupskaja (g. 1898–1924)
| undirskrift = Unterschrift Lenins.svg
}}
 
Lína 18 ⟶ 24:
Lenín fæddist 22. apríl 1870 í bænum [[Simbirsk]], [[Rússland]]i. Foreldrar hans hétu Ilja Nikolajevítsj Úljanov (1831-1886) og María Alexandrovna Blank (1835-1916) og var hann þeirra þriðja barn af þeim fimm sem þau áttu. Fjölskylda Leníns var ágætlega efnuð og var hann skírður til grísk-kaþólskrar trúar. Árið 1887 þegar Lenín var sautján ára að aldri var eldri bróðir hans hengdur fyrir að eiga aðild að morðtilræði á keisaranum. Eftir þetta varð Lenín mjög róttækur, sem varð til þess að stuttu seinna var hann rekinn úr háskóla fyrir mótmæli, eftir að hafa fengið orð á sig sem nokkuð góður námsmaður, þá sérstaklega í latínu. Hann hélt þó áfram að læra sjálfstætt og árið 1891 fékk hann réttindi til þess að stunda lögmennsku.<ref name=hvervarlenín>Skúli Sæland. „[http://visindavefur.is/?id=5029 Hver var Vladimir Lenín?]“. Vísindavefurinn 2.6.2005. (Skoðað 21.4.2010).</ref>
 
Lenín starfaði þó stutt sem lögmaður og fór hann að stunda vinstriáróður og læra um [[Marxismi|marxisma]] í [[Pétursborg]]. Það leiddi þó til þess að árið 1895 sat hann í fangelsi í heilt ár og var síðan sendur í refsivist til þorpsins Shushenskoye í Síberíu. Þar kynntist hann stúlku að nafni NadezhdaNadesjda KrupskayaKrupskaja, þau giftust stuttu síðar og átti hún eftir að standa með honum í gegnum súrt og sætt. Hann gaf svo út ritið ''Þróun Kapítalisma í Rússlandi''.<ref name=hvervarlenín/>
 
===Byltingarsinni===
[[Mynd:Lenin.WWI.JPG|thumb|left|Lenín á tíma fyrri heimsstyrjaldarinnar.]]
Þegar útlegðinni var lokið eyddi hann þónokkrum tíma í að ferðast innan Rússlands og víðar í Evrópu og var þá duglegur að gefa út tímarit og bækur og var þar meðal annars í slagtogi með mönnum eins og Plekhanov og [[Trotsky]]. Það var á þessum tíma sem hann tók upp byltingarnafnið Lenín og er talið að það sé í eftir ánni Lenu sem rann við Shushenskoye.<ref name=hvervarlenín/>
Lína 29 ⟶ 34:
 
===Rússneska byltingin===
[[Mynd:Lenin.WWI.JPG|thumb|left|Lenín á tíma fyrri heimsstyrjaldarinnar.]]
Árið 1917 varð svokölluð [[Febrúarbyltingin]] í Rússlandi, en þeir voru reyndar með öðruvísi dagatal heldur en almennar vesturþjóðir og því gerðist hún í rauninni í mars. Í þessar byltingu var [[Nikulás 2.|keisaranum]] steypt af stóli og við tók bráðabirgðastjórn [[Aleksandr Kerenskij]] sem ætlaði að klára stríðið á mun skemmri tíma heldur en allt stefndi í. Það gekk þó ekki allt upp sem skildi og í apríl kom Vladimar Lenín aftur til Rússlands frá Sviss til að leiða bolsévíka. Fyrsta verk hans var að lýsa yfir því að önnur bylting, bylting verkalýðsins, væri yfirvofandi og var þar með vitað að ekki náðist eining á meðal stjórnamanna í Rússlandi strax.<ref name=poulsen/> Lenín flúði þó aftur frá Rússlandi til Finnlands eftir að hafa verið sakaður um að vera handbendli [[Þýska keisaraveldið|Þjóðverja]] en hann fékk fjármagn frá þeim. Lenín var þó ekki lengi fjarverandi en hann sneri aftur í nóvember. Nóvember í hinum vestræna heimi var reyndar október í Rússlandi og eftir því nefnist [[Októberbyltingin]] sem Lenín leiddi og steypti endanlega bráðabirgðastjórn Kerenskij af stóli. Sú bylting byggðist á því að byltingarmennirnir, undir stjórn Trotskys, réðust á mikilvægustu staði stjórnvalda og náðu þannig að þvinga bolsévíka til valda.<ref name=berndl>Berndl (2008), bls. 480-481.</ref>
 
Lína 56 ⟶ 62:
* Poulsen, Henning, ''Saga mannkyns ritröð AB. 13. bindi. Stríð á stríð ofan. 1914-1945''. Gunnar Stefánsson (þýð.) (Reykjavík: Almenna bókafélagið, 1985).
 
{{Töflubyrjun}}
{{Erfðatafla |
titill = Formaður þjóðfulltrúaráðs Sovétríkjanna |
frá = [[8. nóvember]] [[1917]]|
til = [[21. janúar]] [[1924]]|
fyrir = Fyrstur í embætti<br>{{small|([[Aleksandr Kerenskij]] sem forsætisráðherra rússnesku bráðabirgðastjórnarinnar)}} |
eftir = [[Alexei Rykov]] |
}}
{{Töfluendir}}
{{fde|1870|1924|Lenín, Vladímír}}
{{DEFAULTSORT:Lenín, Vladímír}}
[[Flokkur:Aðalritarar sovéska kommúnistaflokksins]]
[[Flokkur:Forsætisráðherrar Sovétríkjanna]]
[[Flokkur:Trúleysingjar]]
[[Flokkur:Rússneskir byltingarmenn]]
[[Flokkur:Kommúnistaleiðtogar]]
[[Flokkur:Rússneskir byltingarmenn]]
[[Flokkur:Stjórnmálaleiðtogar í fyrri heimsstyrjöldinni]]
[[Flokkur:Trúleysingjar]]