„Kreppan mikla“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 89.17.130.179 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Bragi H
Stonepstan (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:American_union_bank.gif|thumb|right|Mannfjöldi fyrir utan American Union Bank.]]
'''Kreppan mikla''' var heims[[kreppa]] í [[Viðskipti|viðskiptum]] og [[efnahagslíf]]i sem skall á haustið [[1929]]. Hún hófst í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]], og er oftast miðað við að upptök hennar megi rekja til [[29. október]], 1929, þegar verðbréf féllu niður úr öllu valdi. Sá dagur hefur verið nefndur ''[[svarti þriðjudagurinn]]''. Margar þjóðir brugðust við með því að leggja á innflutningstolla til að vernda eigið atvinnulíf og auk þess var algengt að tekin væri upp [[jafnvirðisverslun]] milli landa. Það þýddi að ekki var leyft að flytja inn vörur nema jafnmikið væri keypt á móti af framleiðsluvörum heimamanna. Mikill viðsnúningur varð í hagkerfum flestra iðnaðarlandaiðnvæddra landa þegar [[seinni heimsstyrjöldin]] skall á árið [[1939]] og ríkisstjórnir þeirra gripu inn í hagkerfi þeirra til þess að geta stýrt framleiðslu [[hergögn|hergagna]].
 
Þróuð lönd sem þróunarlönd liðu vegna kreppunnar. Alþjóðaviðskipti minnkuðu, tekjur einstaklinga drógust saman og þar með skatttekjur, verðlagning og hagnaður. Sér í lagi átti það við um borgir og svæði þar sem [[þungaiðnaður]] var aðalatvinnugrein. Uppbygging og hagvöxtur staðnaði nær alveg í földafjölda landa. [[Landbúnaður]] dróst saman vegna þess að verðið sem fékkst fyrir [[uppskera|uppskeruna]] lækkaði um 60-80%. Framboð dróst því saman og þau svæði þar sem lítið framboð var á annarri atvinnu áttu erfiðast uppdráttar. Þróunin varð mismunandi eftir löndum. Í Bandaríkjunum varð til hið [[blandað hagkerfi|blandaða hagkerfi]] eftir að [[Franklin Roosevelt]] forseti samþykkti tillögur breska hagfræðingsins [[John Maynard Keynes]] um opinberar framkvæmdir voru samþykktar af [[Franklin Roosevelt]], forseta. Í [[Þýskaland]]i komst [[Adolf Hitler]] til valda, byggði upp hermikinn herafla og hóf seinni heimsstyrjöldina.
 
== Áhrif á Íslandi ==
Árið eftir að kreppan skall á í Bandaríkjunum varð hennar vart íÍ [[Ísland|íslensku]] [[efnahagslíf]]i varð kreppunnar vart ári eftir að hún skall á í Bandaríkjunum, en þá varð mikið [[verðfall]] á íslenskum útflutningsvörum og innflutningstollar erlendis ollu auk þess margháttuðum vandræðum. Atvinnuleysi jókst mikið og voru mörg hundruð Reykvíkingar atvinnulausir á veturna. Til að koma í veg fyrir [[vannæring]]u og hungur meðal hinna atvinnulausu settu söfnuðurnirsöfnuðirnir í Reykjavík upp [[súpueldhús]] og gáfu þeim sem verst voru staddir mat.
 
== Tenglar ==