„Akrar (Skagafirði)“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ný síða: '''Akrar''' eða '''Akratorfa''' er bæjarþyrping í Blönduhlíð fyrir neðan Akrafjall. Bæjarþyrpingin samanstendur af fjórum bæjum: Minni-A... |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Akrar
== Akratorfa ==
=== Stóru-Akrar ===
[[Mynd:Gamli bærinn á Ökrum.JPG|thumbnail|Gamli bærinn á Stóru-Ökrum, að hluta til frá tíma Skúla Magnússonar.]]
Stóru-Akrar voru höfðingjasetur og löngum eitt af helstu stórbýlum og höfuðbólum Skagafjarðar. Þar sátu landskunnir höfðingjar og fyrirmenn, hirðstjórar, lögmenn og sýslumenn. Björn prestur Brynjólfsson bjó þar á fyrri hluta 14. aldar og afkomendur hans um langan aldur. Sonur Björns var Brynjólfur ríki Björnsson (d. 1381) og síðan Björn sonur hans (d. um 1403). Dóttir hans var [[Sigríður Björnsdóttir|Sigríður]], sem giftist seinni manni sínum, [[Þorsteinn Ólafsson (lögmaður)|Þorsteini Ólafssyni]] lögmanni í [[Hvalsey]]jarkirkju á [[Grænland]]i [[1408]] en vitnisburður um brúðkaupið er síðasta örugga heimild um búsetu norrænna manna þar. Einkadóttir þeirra var kölluð [[Akra-Kristín Þorsteinsdóttir|Akra-Kristín]]. Hún var fyrst gift [[Helgi Guðnason|Helga Guðnasyni]] lögmanni en síðar [[Torfi Arason|Torfa Arasyni]] hirðstjóra. Dóttir hennar og Helga var Ingveldur, kona [[Þorleifur Björnsson hirðstjóri|Þorleifs Björnssonar]] hirðstjóra á [[Reykhólar|Reykhólum]].
Dætur Ingveldar og Þorleifs, Guðný og Helga, eignuðust Akra eftir foreldra sína og bjó Guðný, sem kölluð var Akra-Guðný, lengi á jörðinni með manni sínum, [[Grímur Jónsson (lögmaður)|Grími Jónssyni]] lögmanni. Hinn hlutann eignaðist Gunnar Gíslason á [[Víðivellir|Víðivöllum]]. Dóttir hans var Solveig kvennablómi, kona [[Arngrímur Jónsson lærði|Arngríms lærða]], og virðist Arngrímur hafa búið þar um tíma og seinna Jón sonur hans. Hann seldi Eggert Jónssyni jörðina árið 1630 og bjuggu afkomendur hans þar þangað til [[1743]], þegar hún var seld [[Skúli Magnússon|Skúla Magnússyni,]], sýslumanni Skagfirðinga og síðar landfógeta. Hann byggði þar á árunum 1743-1745 myndarlegan [[torfbær|torfbæ]] sem búið var í til [[1938]] og stendur enn að hluta. Hann er undir umsjá [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafns Íslands]] og hefur verið endurgerður.
Kirkja var á Stóru-Ökrum frá því snemma á öldum en hún var lögð niður með konungsbréfi 1765.
'''Héðinsminni''' er [[félagsheimili]] [[Akrahreppur|Akrahrepps]] og er á Stóru-Ökrum. Húsið var byggt á árunum [[1919]]-[[1921]] og vígt [[13. júní]] 1921. Það var reist fyrir fé sem Símon Eiríksson bóndi í [[Litlidalur (Blönduhlíð)|Litladal]] gaf í minningu sonar síns, Skarphéðins Símonarsonar, sem drukknaði í [[Héraðsvötn]]um við [[Grundarstokkur|Grundarstokk]] [[15. nóvember]] [[1914]]. Húsið var upphaflega nefnt ''Héðinshöll'' en þó venjulega kallað ''Þinghúsið''. Á árunum [[1960]]-[[1961]] var það endurbætt mjög mikið og stækkað og hlaut þá nafnið Héðinsminni. Um 1990 var húsið enn stækkað og endurbætt. Þar var skóli hreppsins um áratuga skeið, allt þar til hann var lagður niður árið [[2006]].
=== Minni-Akrar ===
Minni-Akrar eru niður undir þjóðveginum. Á Minni-Ökrum bjó skáldið [[Bólu-Hjálmar|Hjálmar Jónsson]] frá [[Bóla|Bólu]] (kallaður Bólu Hjálmar) um 27 ára skeið, en hann hraktist þaðan að [[Grundargerði]] í sömu sveit. Kveðskapur Bólu-Hjálmars er að miklum hluta orðin til meðan hann bjó á Minni-Ökrum, en hann bjó þar mun lengur en á Bólu, sem hann er kenndur við.
=== Höskuldstaðir ===
Á Höskuldsstöðum á lengi heimili sitt [[Stefán Jónsson]] bóndi. Hann var kunnur fræðimaður og eftir hann liggja vönduð fræðirit um skagfirsk málefni, sagt er að fáir hafi lagt jafn gott efni í sarp skagfirskra fræði og hann.
== Heimildir ==
* Hjalti Pálsson (ritstj.): ''Byggðasaga Skagafjarðar'' IV. bindi. Akrahreppur. Sögufélag Skagfirðinga, 2007. ISBN 978-9979-861-15-7}
* Páll Sigurðsson: Skagafjörður austan vatna; Frá Jökli að Furðuströndum. Ferðafélag Íslands árbók 2014.
[[Flokkur:Akrahreppur]]
[[Flokkur:Skagafjörður]]
[[Flokkur:Síður sem þurfa hnit]]
| |||