„Skjaldbreiður“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Merki: 2017 source edit
nokkrar orðalagsbreytingar
Lína 8:
}}
[[File:2008-05-25_14_34_06_Iceland-%C3%9Eingvellir.jpg|thumb|300px|Skjaldbreiður, mynd tekin á Þingvöllum]]
'''Skjaldbreiður''' er 1.060 m há [[dyngja]] á [[Ísland]]i. Skjaldbreiður myndaðist í [[eldgos]]i fyrir um 9.0009000 árum síðan en í sama gosi myndaðist umgjörð [[Þingvallavatn]]s. [[Eldgígur|Gígurinn]] er um 300m300 m í þvermál.
 
Fjallið er faguformaðurfagurformaður hraunskjöldur norðaustur fráaf [[Þingvallasveit]] og sést hann mjög vel frá útsýnispallinum hjá upplýsingarmiðstöðupplýsingamiðstöð [[Þingvellir|ÞjoðgarðssinsÞjóðgarðsins á Þingvöllum]].
 
Skjaldbreiður er önnur stærsta dyngja landsins. Uppi á háfjallinu er mikill og djúpur gígur, um 300 m að þvermáli og u.þ.b. 50 m djúpur.<ref name="Ísl">Íslandshandbókin. Náttúra, saga og sérkenni. Reykjavík, Örn og Örlygur, 1989</ref>
Lína 17:
 
==Jarðfræði==
Fjallið er myndaðmyndaðist í löngulangvinnu gosi fyrir rúmlega 9.000 árum.<ref name="Ísl"/><ref name="vegvísir">Snæbjörn Guðmundsson, Vegvísir um jarðfræði Íslands. Reykjavík, Mál og Menning, 2015</ref><ref>Ari Trausti Guðmundsson: fyrir u.þ.b. 10.000 árum, í: Ari Trausti Guðmundsson, Petur Þórleifsson: Íslensk fjöll. Gönguleiðir á 151 tind. Reykjavík, Mál og Menning, 2004</ref>
 
StuttStuttu eftir síðustu ísöld lauk, runnu frá honumSkjaldbreið mikil hraun sem náð hafa suður til [[Þingvallavatn]]s. Hraunin eru hulin yngri hraunum sem runnu frá eldstöðvum austan [[Hrafnabjörg|Hrafnabjarga]].<ref name="Ísl"/><ref name="Ari Trausti"/>Gríðarleg gosvirkni varð í kljölfarkjölfar jöklahörfunar á ÞingvallasvaeðinuÞingvallasvæðinu og mynduðust tvær umfangsmiklar dyngjur, Skjaldbreiður og Eldborgir, sunnan Hrafnabjarga. Hraunin fylltu upp í lægðina við norðanvert Þingvallavatnið og stifluðustífluðu aðkomu jöklavatnsinsjökulvatnsins frá [[Langjökull|Langjökli]]. ÞettaUpp aðrennslifrá því er síðanþað aðrennsli neðanjarðar.<ref name="vegvísir"/>
 
Skjaldbreiður er líka mjög formfagurt fjall. Hlíðar þess ná mest um 8° halla við toppinn en dreifist meira dreifist úr neðri lögunum. Eins og þekkt er þekkt núna, t.d. frá gosum í [[Kilauea]]- eða [[Surtsey]]gosum - , er í dyngjugosum yfirleitt ekki mikið flæði frá toppgígnum, sem er að mestu fylltur af hrauntjörnum, heldur renna hraunin neðanjarðar og koma upp víðs vegar um hlíðar fjallsins. Þannig myndast margföld lög af hrauntungum sem liggja hver yfir aðra og hlaða upp fjallið.<ref name="vegvísir"/>
 
Tveir [[Móberg|móbergshnjúkar]], Karl og Kerling, eru sunnan í Skjaldbreið, nær kaffærðir í hraununum.<ref name="Ísl"/>
 
==Samgöngur==
ÍTil fornum tíðforna var farinfarinn SkessubásarvegSkessubásavegur, Hellisskarðsleið frá Haukadal norður á Hlöðuvelli, en þaðan fyrir norðan Skjaldbreið vestur á [[Kaldidalur|KaldidalKaldadal]]. Þessi leið er aflögð.
 
En Línuvegurlínuvegur er til áí dag milli [[Árnessýsla|ÁrnessýluÁrnessýslu]] og [[Borgarfjörður|Borgarfjarðar]] sem fylgir meira og minna sömu slóðum.<ref name="Ísl"/>
 
Í dag er líka hægt á fínumgóðum vetradegi,vetrardegi hægt að aka alveg upp á fjallið á snjósleða eða breyttum jeppa.<ref name="Ari Trausti">Ari Trausti Guðmundsson, Petur Thórleifsson: Íslensk fjöll. Gönguleiðir á 151 tind. Reykjavík, Mál og Menning, 2004</ref>
[[File:Skjaldbreidur Panorama.jpg|500px|left|thumb|Gígurinn]]
 
==Uppgangan==
Leiðin á háfjallið er ekki erfitterfið. Venjulega er farið frá stað þar sem línuvegurinn liggur sem hæst í Skjaldbreið við gíghólinn Hrauk (605m). Stutt ökuslóð liggur þaðan frá línuveginum.<ref name="Ari Trausti"/>
 
== Tenglar ==