„Fyrra franska keisaraveldið“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 4:
Fyrra keisaraveldið var óvenjulegt meðal annarra ríkja Frakklands að því leyti að keisari hafði aldrei ríkt í Frakklandi áður og vegna herskárrar utanríkisstefnu þess: Í [[Napóleonsstyrjaldirnar|Napóleonsstyrjöldunum]] voru fimm bandalagsstríð háð gegn Frakklandi frá 1805 til 1815. Í þessum stríðum lagði Napóleon undir sig meirihluta evrópska meginlandsins fyrir utan [[Norðurlöndin]] og [[Balkanskagi|Balkanskaga]]. Áhrifasvæði keisaraveldisins reis hæst árið 1812 og náði þá frá [[Lissabon]] til [[Moskva|Moskvu]]. Á hápunkti landfræðilegrar stærðar sinnar spannaði keisaraveldið 860.000 ferkílómetra og Frakkland taldi heilar 135 sýslur. Stórborgir eins og [[Róm]], [[Hamborg]], [[Barselóna]], [[Amsterdam]] og [[Dubrovnik]] urðu franskar stjórnsýslueiningar.
Frakkar unnu marga stórsigra á meginlandinu (þ.á.m. í [[Orrustan við Austerlitz|Austerlitz]], [[Orrustan við Iéna|Iéna]], [[Orrustan við Auerstadt|Auerstadt]], [[Orrustan við Eylau|Eylau]], [[Orrustan við Friedland|Friedland]] og [[Orrustan við Wagram|Wagram]]) en þessir sigrar kostuðu fjölmörg mannslíf (um 800.000 menn af hálfu Frakka). Auk þess leiddi stríðsástandið til aukinnar hófsemi Frakka í nýlendumálum og til þess að Frakkar seldu [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] [[Louisiana]] árið 1803 eftir að þeir höfðu glatað [[Martinique]] til Breta og [[Haítí|Saint Domingue]] í [[Haítíska byltingin|haítísku byltingunni]]. Fjölmargar áætlanir Frakka um að gera innrás í Bretland voru kæfðar í fæðingu og sigrar Breta á sjó eins og í [[Orrustan við Trafalgar|orrustunni við Trafalgar]] gerðu þeim kleift að fjármagna hernaðarbandalög gegn Frökkum. Árið 1814 unnu bandalagsherirnir loks bug á Frökkum eftir herfilegan ósigur þeirra í [[Rússlandsherför Napóleons]], sem keisaraherinn náði aldrei að jafna sig á.
Þetta var annað tveggja franskra keisaravelda sem lutu stjórn keisara af [[Bonaparte-ætt]]; [[Síðara franska keisaraveldið|hið seinna]] var stofnað árið 1852. Fyrra keisaraveldið var við lýði frá 18. maí 1804, þegar Napóleon var lýstur Frakkakeisari. Þjóðaratkvæðagreiðsla þann 6. nóvember 1804 staðfesti þessa stjórnskipulagsbreytingu. Keisaraveldið var lagt niður þann 6. apríl 1814 með afsögn Napóleons í Fonainebleau og útlegð hans til [[Elba|Elbu]]. Það var endurreist frá 20. mars til 7. júlí 1815 þegar Napóleon sneri aftur og endanlega leyst upp eftir ósigur Napóleons í [[Orrustan við Waterloo|orrustunni við Waterloo]].
| |||