„Þriðja franska lýðveldið“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 6:
Stjórnarskipulag þriðja lýðveldisins var lögfest með stjórnarskrárlögum árið 1875. Það samanstóð af tveimur þingdeildum sem fóru með [[löggjafarvald]] og [[Forseti Frakklands|forseta]] sem gerðist þjóðhöfðingi. Ágreiningur um endurreisn konungdæmisins settu svip sinn á embættistíðir fyrstu tveggja forsetanna, [[Adolphe Thiers]] og [[Patrice de Mac Mahon]], en aukinn stuðningur við lýðveldisstjórn meðal Frakka og embættistíðir margra lýðveldissinna á forsetastól á níunda áratugnum gerði brátt út af við allar áætlanir um endurreist franskt konungdæmi.
 
Í [[Kapphlaupið um Afríku|kapphlaupinu um Afríku]] í lok 19. aldar lagði þriðja lýðveldið hald á ýmsar nýlendur, þar á meðal [[Franska Indókína|franska Indókína]], franska [[Madagaskar]], ýmsar[[Franska eyjarPólynesía|frönsku á KyrrahafiPólynesíu]] og [[Franska Vestur-Afríka|ýmis lönd ífrönsku Vestur-Afríku]]. Veigamesta stjórnmálaaflið í Frakklandi í byrjun tuttugustu aldar var Lýðræðisbandalagið (''Alliance démocratique''), sem átti í upphafi að vera miðvinstriflokkur en varð smám saman að miðhægriflokki. Tímabilið frá byrjun [[Fyrri heimsstyrjöldin|fyrri heimsstyrjaldarinnar]] fram á fjórða áratuginn einkenndist af hatrömmum pólitískum ágreiningi milli Lýðræðisbandalagsins og Róttækra sósíalista. Ríkisstjórnin hrundi snemma í [[Seinni heimsstyrjöldin|seinni heimsstyrjöldinni]] eftir að Þjóðverjar hertóku Frakkland. Í stað hennar voru settar á fót andspyrnuríkisstjórn [[Charles de Gaulle]] ([[Frjálst Frakkland]]; ''la France libre'') og [[Vichy-stjórnin|Vichy-stjórn]] [[Philippe Pétain]] (''l'État français'').
 
[[Adolphe Thiers]] kallaði lýðveldishyggjuna á áttunda áratug 19. aldar „það stjórnarfyrirkomulag sem sundrar Frakklandi síst“. Þó voru stjórnmál þriðja lýðveldisins langt því frá að vera laus við hatramman ágreining. Til vinstri stóðu umbótasinnar sem sóru sig í ætt við [[Franska byltingin|frönsku byltinguna]]. Til hægri stóðu íhaldsmenn sem sóttu stuðning til bændastéttarinnar, til kirkjunnar og til hersins.<ref>Larkin, Maurice (2002), ''Religion, Politics and Preferment in France since 1890: La Belle Epoque and its Legacy''. Cambridge University Press. bls: 3.</ref> Þrátt fyrir djúpstæðan klofning meðal franskra kjósenda entist þriðja lýðveldið í sjötíu ár og er enn langlífasta franska stjórnarfyrirkomulagið frá hruni franska konungdæmisins árið 1789.