„15. maí“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m clean up, replaced: {{MaíDagatal}} → {{dagatal|maí}} using AWB |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 4:
== Atburðir ==
* [[1092]] - [[Filippus 1. Frakkakonungur]] gekk að eiga [[Bertrade de Montfort]].
* [[1213]] - [[Jóhann landlausi]] Englandskonungur gerðist lénsmaður páfastóls. Í staðinn aflétti [[Innósentíus 3.]] banni sem hann hafði lagt á 1208.
* [[1252]] - [[Innósentíus 4.]] páfi gaf út páfabréf sem heimilaði [[rannsóknarrétturinn|rannsóknarréttinum]] að nota [[pyntingar]].
* [[1470]] - [[Steinn Sture eldri]] varð ríkisstjóri Svíþjóðar þegar [[Karl Knútsson Bonde]] lést og átti engan skilgetinn erfingja.
* [[1525]] - [[Orrustan við Frankenhausen]] gerði út um [[bændauppreisn]] í [[Þýskaland]]i.
* [[1591]] - [[Dimítríj krónprins]] Rússlands, níu ára sonur [[Ívan grimmi|Ívans grimma]], fannst látinn. Opinber skýring var sú að hann hefði sjálfur skorið sig á háls í [[flogaveiki]]kasti en [[Boris Godúnov]] lá undir grun um að vera valdur að dauða hans.
* [[1602]] - [[Bartolomew Gosnold]] uppgötvaði [[Þorskhöfði|Þorskhöfða]] í [[Massachusetts]] í [[Nýi heimurinn|Nýja heiminum]].
* [[1609]] - [[Svíþjóð|Svíar]] sigruðu her [[Falski Dímitríj|falska Dímitríj 2.]] í [[orrustan við Kamenka|orrustunni við Kamenka]].
* [[1642]] - [[Abbas 2.]] varð Íranskeisari.
* [[1648]] - [[Vestfalíufriðurinn]]: Spánn gaf eftir tilkall sitt til Niðurlanda.
* [[1756]] - [[Sjö ára stríðið]] hófst þegar [[Bretland|Bretar]] sögðu [[Frakkland|Frökkum]] formlega stríð á hendur en áður höfðu Frakkar gert innrás á [[Minorca]], sem Bretar réðu þá.
* [[1762]] - [[Sjö ára stríðið]]: [[Rússland|Rússar]] og [[Prússland|Prússar]] gerðu friðarsamning í[[ Sankti Pétursborg]]. Nokkrum dögum síðar sömdu Prússar og [[Svíþjóð|Svíar]] frið í [[Hamborg]].
* [[1768]] - [[Frakkland|Frakkar]] fengu [[Korsíka|Korsíku]] frá [[Genúa|Genúamönnum]] við friðarsamninga í Versölum.
* [[1770]] - [[Ísland]]i var skipt í ömt: annars vegar [[Suður- og Vesturamt]] og hins vegar [[Norður- og Austuramt]]. Síðar voru [[Suðuramt]] og [[Vesturamt]] aðskilin.
* [[1796]] - Her [[Napóleon Bónaparte|Napóleons Bónaparte]] náði Mílanó á sitt vald.
* [[1811]] - [[Paragvæ]] fékk sjálfstæði frá [[Spánn|Spáni]].
<onlyinclude>▼
* [[1897]] - [[Sigfús Eymundsson]] flutti til landsins [[talvél]] eða grafófón og var sagt frá því í auglýsingu að tækið talaði og syngi ýmis lög.
* [[1905]] - Stofnun [[Las Vegas]]: Járnbrautarfélag seldi stóra landspildu í [[Nevadaeyðimörkin]]ni til áhættufjárfesta.
* [[1928]] - Fyrsta teiknimyndin með [[Mikki Mús|Mikka]] og [[Mína Mús|Mínu Mús]], ''[[Plane Crazy]]'', var frumsýnd.
* [[1937]] - Hátíð var haldin á [[Ísland]]i í tilefni af 25 ára
* [[1940]] - [[Síðari heimsstyrjöld]]: [[Holland|Hollendingar]] gáfust upp fyrir Þjóðverjum.
* [[1940]] - Fyrsti [[McDonald's]]-veitingastaðurinn var opnaður í [[San Bernardino]] í [[Kalifornía|Kaliforníu]].
* [[1941]] - [[Alþingi]] samþykkti að fresta [[Alþingiskosningar|Alþingiskosningum]] um allt að fjögur ár vegna [[hernám Íslands|hernámsins]]. Kosningar fóru þó fram [[Alþingiskosningar 1942|árið eftir]].
* [[1944]] - [[Ulrich Beck]], þýskur félagsfræðingur (d. [[2015]]).
* [[1952]] - [[Fiskveiðilögsaga]] [[Ísland]]s var færð út í fjórar [[sjómíla|mílur]] en var áður þrjár. Auk þess var * [[1958]] - Sovéska geimkönnunarfarinu ''[[Spútnik 3]]'' var skotið á loft.
* [[1967]] - Fyrsta íslenska [[sjónvarpsleikrit]]ið var frumsýnt: ''Jón gamli'' eftir [[Matthías Johannessen]].
* [[1972]] - [[Arthur Bremer]] skaut ríkisstjóra [[Alabama]], [[George Wallace]], í borginni [[Laurel (Maryland)|Laurel]] í [[Maryland]].
* [[1976]] - [[Keflavíkurganga]]n mikla fór fram á Íslandi. Þetta var fjölmennasta Keflavíkurganga frá upphafi.
* [[1987]] - [[John Travolta]] kvikmyndaleikari kom til [[Ísland]]s ásamt fríðu föruneyti.
* [[1988]] - [[Stríð Sovétmanna í Afganistan]]: Sovétmenn hófu að draga herlið sitt frá Afganistan.
* [[1990]] - [[Interhreyfingin]], hliðholl Sovétríkjunum, reyndi að hrifsa völdin í [[Tallinn]] í Eistlandi en mistókst.
* [[1991]] - [[Édith Cresson]] var skipuð forsætisráðherra Frakklands, fyrst kvenna.
* [[1992]] - [[Heimssýningin í Genúa]] var opnuð.
▲<onlyinclude>
* [[1993]] - [[Niamh Kavanagh]] sigraði [[Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva]] fyrir Írland með laginu „In Your Eyes“. Framlag Íslands var lagið „[[Þá veistu svarið]]“.
* [[1994]] - Norska flugsafnið [[Norsk Luftfartsmuseum]] var opnað á [[Bodø]].
* [[1996]] - [[Indónesíuher]] bjargaði 9 gíslum úr haldi [[Frelsishreyfing Papúa|Frelsishreyfingar Papúa]]. Tveir gíslar fundust látnir.
* [[1998]] - Bandaríska teiknimyndin ''[[Töfrasverðið]]'' var frumsýnd.
* [[1999]] - [[KR-útvarpið]] hóf útsendingar.
* [[2000]] - [[Fjárfestingarbanki atvinnulífsins]] rann saman við [[Íslandsbanki|Íslandsbanka]].
* [[2002]] - Ný [[íslensk útlendingalög]] voru samþykkt á Alþingi og tóku gildi 1. janúar 2003.
* [[2005]] - Bandaríska kvikmyndin ''[[Star Wars III: Revenge of the Sith]]'' var frumsýnd.
* [[2005]] - Farþegaferja á ánni [[Bura Gauranga]] í Bangladess sökk í stormi. 200 fórust.
* [[2012]] - [[François Hollande]] tók við embætti forseta Frakklands.</onlyinclude>
== Fædd ==
* [[1567]] - [[Claudio Monteverdi]], ítalskt tónskáld (d. [[1643]]).
* [[1820]] - [[Grímur Thomsen]], íslenskt skáld, bókmenntafræðingur og þingmaður (d. [[1896]]).
* [[1859]] - [[Pierre Curie]], [[Frakkland|franskur]] [[eðlisfræði]]ngur og [[Nóbelsverðlaun í eðlisfræði|nóbelsverðlaunahafi]] (d. [[1906]]).▼
* [[1855]] - [[Ólafur Halldórsson (f. 1855)|Ólafur Halldórsson]], íslenskur lögfræðingur (d. [[1930]]).
* [[1856]] - [[L. Frank Baum]], bandarískur rithöfundur og leikari (d. [[1919]]).
▲* [[1859]] - [[Pierre Curie]],
* [[1867]] - [[Henry Stuart Jones]], breskur fornfræðingur (d. [[1939]]).
* [[
* [[1924]] - [[Árni Böðvarsson]], málfræðingur og orðabókarritstjóri (d. [[1992]]).
* [[1948]] - [[Brian Eno]], enskur tónlistarmadur.
* [[1952]] - [[Chazz Palminteri]], bandariskur leikari og uppistandari.
* [[1953]] - [[Amy Holland]], bandarísk söngkona.
* [[1964]] - [[Lars Løkke Rasmussen]], danskur stjórnmálamaður.
* [[1964]] - [[Stefán Jónsson (myndlistarmaður)|Stefán Jónsson]], íslenskur myndlistarmaður.
* [[1972]] - [[André Segatti]], brasilískur leikari og fyrirsæta.
* [[1974]] - [[Brenton Birmingham]], íslenskur körfuknattleiksmaður.
* [[1975]] - [[Andri Óttarsson]], íslenskur lögfræðingur.
* [[1978]] - [[David Krumholtz]], bandarískur leikari.
* [[1978]] - [[Lidia Kopania]], pólsk söngkona.
* [[1981]] - [[Patrice Evra]], franskur knattspyrnumaður.
== Dáin ==
* [[884]] - [[Marínus 1.]] páfi.
* [[1043]] - [[Hallvarður Vébjörnsson]], norskur píslarvottur.
* [[1470]] - [[Karl Knútsson Bonde]], konungur Svíþjóðar og Noregs.
* [[1622]] - [[Petrus Plancius]], flæmskur stjarnfræðingur (f. [[1552]]).
* [[1634]] - [[Hendrik Avercamp]], hollenskur listmálari (f. [[1585]]).
* [[1698]] - [[Marie Champmeslé]], frönsk leikkona (f. [[1642]]).
* [[1786]] - [[Eva Ekeblad]], sænskur vísindamaður (f. [[1724]]).
* [[1886]] - [[Emily Dickinson]], bandarískt ljóðskáld (f. [[1830]]).
* [[1891]] - [[Pétur Pétursson]], biskup Íslands (f. [[1808]]).
* [[
* [[1995]] - [[María Markan]], íslensk óperusöngkona (f. [[1905]]).
* [[2000]] - [[Heimir Steinsson]], íslenskur prestur (f. [[1937]]).
* [[2005]] - [[Jón Laxdal]], íslenskur leikari og leikstjóri (f. [[1933]]).
* [[2014]] - [[Jean-Luc Dehaene]], forsætisráðherra Belgíu (f. [[1940]]).
{{Mánuðirnir}}
| |||