„Danmörk“: Munur á milli breytinga

'''DanmörkDanmark''' ([[danska]]: ''Danmark''; {{framburður|DA-Danmark.ogg}}) er [[ríki|land]] íi [[Evrópa|EvrópuEvropu]] sem ásamtåsamt [[Grænland]]i og [[Færeyjar|Færeyjum]] myndar [[Konungsríkið Danmörk|Konungsrikid Danmark]].

DanmörkDanmark samanstendur af [[Jótlandsskagi|JótlandsskagaJotlandsskaga]] og 443 eyjum en af þeimteim eru 72 (2007) byggðarbyggdar. LandiðLandid liggur aðad sjósjo aðad [[vestur|vestan]], [[norður|norðannordan]] og [[austur|austan]]. AðAd vestan er [[Norðursjór|Nordursjor]], [[Skagerrak]] og [[Kattegat]] aðad norðvestannordvestan og norðaustannordaustan og [[Eystrasalt]] aðad austan, en aðad [[suður|sunnan]] áå DanmörkDanmark landamæri aðad [[Þýskaland|tyskaland]]i viðvid suðurendasudurenda JótlandsJotlands. JótlandJotland er [[skagi]] sem gengur til [[norður|nordur]]s útut úrur [[Evrópa|EvrópuskaganumEvropuskaganum]]. Þaðtad er stærsti hluti Danmerkur. Auk JótlandsskagansJotlandsskagans er mikill fjöldifjøldi byggðrabyggdra [[eyja]] sem eru íi Eystrasalti. Stærstar eru [[Sjáland|Sjåland]] og [[Fjón|Fjon]]. Helstu [[borg]]ir eru [[Kaupmannahöfn|Kaupmannahøfn]] áå SjálandiSjålandi; [[Óðinsvé|odinsve]] áå FjóniFjoni; [[Árósar|årosar]], [[Álaborg|ålaborg]], [[Esbjerg]], [[Randers]], [[Kolding]], [[Horsens]] og [[Vejle]] áå JótlandiJotlandi.

DanmörkDanmark var áðurådur mun víðáttumeiravidåttumeira ríkiriki en þaðtad er íi dag. BæðiBædi áttiåtti þaðtad miklar lendur austan [[Eyrarsund]]s, [[Skánn|SkánSkån]], [[Halland]] og [[Blekinge]] og einnig bæðibædi héruðinherudin [[Slésvík|Slesvik]] og [[Holtsetaland]] og náðunådu landamærin suðursudur fyrir [[Hamborg]] þegartegar veldiðveldid var sem mest. [[Danakonungar|Danska konungsættin]] er elsta ríkjandirikjandi konungsætt íi [[jörðin|heimi]]. Áå [[19. öldin|nítjándunitjåndu öldøld]] gekk [[Noregur]] úrur konungssambandi viðvid DanmörkuDanmarku og var þátå um tímatima undir [[svíþjóð|sænska]] konunginum. Áå [[20. öld|20. øld]] fékkfekk svo [[Ísland|island]] sjálfstæðisjålfstædi fráfrå DönumDønum, en [[Færeyjar]] og [[Grænland]] eru enn íi konungssambandi viðvid DanmörkuDanmarku þóto aðad bæðibædi löndinløndin hafi fengiðfengid [[heimastjórn|heimastjorn]].

MikiðMikid er deilt um orðsifjarordsifjar „Danmerkur“, sambandiðsambandid milli Dana og Danmerkur og sameiningu Danmerkur íi eina þjóðtjod. Deilurnar snúastsnuast um forskeytiðforskeytid „Dan“ og hvort þaðtad eigi viðvid ættflokkinn [[Danir (ættflokkur)|Danir]] eðaeda konunginn [[Dan konungur|Dan]], og merkingu viðskeytisinsvidskeytisins „-mörk“mørk“. Oftast er forskeytiðforskeytid taliðtalid eiga rætur aðad rekja til orðsords sem þýðirtydir „flatt land“, tengt [[þýska|tyska]] orðinuordinu ''Tenne'' „þreskigólf“„treskigolf“, [[enska]] ''den'' „ hellir“ og [[sanskrít|sanskrit]] ''dhánuṣdhånuṣ-'' (धनुस्; „ eyðimörk“eydimørk“). ViðskeytiðVidskeytid „-mörk“mørk“ er taliðtalid eiga viðvid skógaskoga íi Suður-[[Slésvík|Sudur-Slesvik]], kannski svipaðsvipad nöfnunumnøfnunum [[Finnmörk|Finnmørk]], [[Heiðmörk (fylki í Noregi)|HeiðmörkHeidmørk]], [[Þelamörk|telamørk]] og [[Þéttmerski|tettmerski]]. Íi [[fornnorræna|fornnorrænu]] var nafniðnafnid stafaðstafad ''Danmǫrk''.

Fyrsta þekktatekkta notkun orðinsordins „Danmörk“„Danmark“ íi DanmörkuDanmarku sjálfrisjålfri er áå [[Jalangurssteinninn|Jalangurssteininum]], sem eru [[rúnasteinn|rúnasteinarrunasteinar]] taldir hafa veriðverid settir upp af [[Gormur gamli|Gormi gamla]] (um áriðårid 955) og [[Haraldur blátönn|Haraldi blátönnblåtønn]] (um áriðårid 965). OrðiðOrdid „Danmörk“„Danmark“ er notaðnotad áå báðumbådum steinunum, íi [[þolfall|tolfall]]i {{rúnir|.}} „tanmaurk“ ([danmɒrk]) áå stórastora steininum og íi [[eignarfall]]i „tanmarkar“ ([danmarkaɽ]) áå litla steininum. Íbúaribuar Danmerkur eru kallaðirkalladir „tani“ ([danɪ]) eðaeda „Danir“ áå steinunum.

BúiðBuid hefur veriðverid íi DanmörkuDanmarku síðansidan um þaðtad bil 12.500 f.Kr. og eru sannindamerki um [[landbúnaður|landbúnaðlandbunad]] fráfrå 3600 f.Kr. [[Bronsöld|Bronsøld]]in íi DanmörkuDanmarku var fráfrå 1800–600 f.Kr. og þátå voru margir [[haugur|haugar]] orpnir. Íi þeimteim hafa fundist [[lúður|lúðrarludrar]] og [[Sólvagninn|Solvagninn]]. Fyrstu Danir komu til landsins áå rómverskuromversku [[járnöld|jårnøld]] (1–400 e.Kr.). Þátå var verslun milli [[Rómaveldi|Romaveldi]]sins og ættflokka íi DanmörkuDanmarku og [[rómverskir peningar|romverskir peningar]] hafa fundist þartar. Ennfremur finnast sannindamerki um áhrifåhrif fráfrå [[Keltar|Keltum]], meðalmedal annars [[Gundestrup-potturinn]].

=== VíkingaöldVikingaøld ===

FráFrå [[8. öldin|8. öldøld]] til [[11. öldin|11. aldar]] voru Danir meðalmedal þeirrateirra sem þekktirtekktir voru sem [[Víkingar|Vikingar]]. VíkingarVikingar námunåmu [[Ísland|island]] áå [[9. öldin|9. öldøld]] meðmed viðkomuvidkomu íi [[Færeyjar|Færeyjum]]. FráFrå Íslandiislandi sigldu þeirteir til [[Grænland]]s og þaðantadan til [[Vínland|Vinland]]s (líklegaliklega [[Nýfundnaland|Nyfundnaland]]s) og settust þartar aðad. VíkingarVikingar voru snillingar íi [[skipasmíðar|skipasmíðumskipasmidum]] og gerðugerdu árásiråråsir áå [[Bretland]]i og [[Frakkland]]i. Þeirteir voru líkalika mjögmjøg lagnir íi verslun og viðskiptumvidskiptum og sigldu siglingaleiðirsiglingaleidir fráfrå Grænlandi til [[Istanbúl|KonstantínusarborgarKonstantinusarborgar]] um [[Rússland|rússneskarrussneskar]] árår. Danskir víkingarvikingar voru mjögmjøg virkir áå Bretlandi, [[Írland|irland]]i og íi [[Frakkland]]i og settust aðad íi sumum hlutum Englands og náðunådu þartar völdumvøldum (þt.e. [[Danalög|Danaløg]]).

==StjórnmálStjornmål==

[[Mynd:Drottning_Margrethe_av_Danmark_crop.jpg|thumb|right|MargrétMargret Þórhildurtorhildur hefur veriðverid Danadrottning fráfrå 1972]]

Íi DanmörkuDanmarku er formlega [[þingbundin konungsstjórn|tingbundin konungsstjorn]]. [[Danakonungur|Drottning Danmerkur]], [[Margrét 2.|Margret 2.]], er [[þjóðhöfðingi|tjodhøfdingi]] sem fer formlega meðmed [[framkvæmdavald]] og er forseti [[ríkisráð Danmerkur|ríkisráðsrikisråds Danmerkur]]. Eftir upptökuupptøku [[þingræði|tingrædi]]s íi DanmörkuDanmarku er hlutverk þjóðhöfðingjanstjodhøfdingjans aðallegaadallega táknrænttåknrænt eins og formleg skipun og uppsögnuppsøgn [[forsætisráðherra Danmerkur|forsætisrådherra Danmerkur]] og annarra ráðherrarådherra íi [[ríkisstjórn Danmerkur|rikisstjorn Danmerkur]]. Drottningin ber ekki sjálfsjålf ábyrgðåbyrgd áå stjórnarathöfnumstjornarathøfnum og persónapersona hennar er friðhelgfridhelg.

DanmörkDanmark er íi fimmta sæti íi [[lýðræðisvísitalan|lýðræðisvísitölulydrædisvisitølu]] ''[[Economist]]'' og íi fyrsta sæti [[spillingarvísitalan|spillingarvísitöluspillingarvisitølu]] [[Transparency International]].

===StjórnvöldStjornvøld===

[[Mynd:Det_danske_parlament.jpg|thumb|left|Fundarsalur danska þingsinstingsins íi KristjánsborgarhöllKristjånsborgarhøll sem hýsirhysir auk þesstess hæstarétthæstarett og skrifstofu forsætisráðherraforsætisrådherra]]

StjórnskipanStjornskipan íi DanmörkuDanmarku byggist áå [[stjórnarskrá Danmerkur|stjornarskrå Danmerkur]] sem var samin áriðårid [[1849]]. Til aðad breyta stjórnarskránnistjornarskrånni þarftarf hreinan meirihluta áå tveimur þingumtingum og síðansidan einfaldan meirihluta íi þjóðaratkvæðagreiðslutjodaratkvædagreidslu meðmed minnst 40% þátttökutåtttøku. Henni hefur veriðverid breytt fjórumfjorum sinnum, síðastsidast áriðårid 1953.

[[Þjóðþing Danmerkur|tjodting Danmerkur]] (''Folketinget'') fer meðmed [[löggjafarvald|løggjafarvald]] og situr íi einni deild. Þaðtad er æðstiædsti löggjafiløggjafi landsins, getur sett lögløg um alla hluti og er óbundiðobundid af fyrri þingumtingum. Til aðad lögløg öðlistødlist gildi þarftarf aðad leggja þautau fyrir ríkisráðiðrikisrådid og þjóðhöfðingjanntjodhøfdingjann sem staðfestirstadfestir þautau meðmed undirskrift sinni innan 30 daga.

Íi DanmörkuDanmarku er [[þingbundin konungsstjórn|tingbundin konungsstjorn]] og [[fulltrúalýðræði|fulltrualydrædi]] meðmed [[almennur kosningaréttur|almennum kosningaréttikosningaretti]]. Þingkosningartingkosningar eru [[hlutfallskosning]]ar milli [[stjórnmálaflokkur|stjórnmálaflokkastjornmålaflokka]] þartar sem flokkar þurfaturfa minnst 2% atkvæðaatkvæda til aðad koma aðad manni. Áå þinginutinginu eru 175 þingmenntingmenn auk fjögurrafjøgurra fráfrå Grænlandi og Færeyjum. Þingkosningartingkosningar eru haldnar áå fjögurrafjøgurra áraåra fresti hiðhid minnsta en forsætisráðherraforsætisrådherra getur óskaðoskad eftir þvítvi aðad þjóðhöfðingitjodhøfdingi boðibodi til kosninga áðurådur en kjörtímabilikjørtimabili lýkurlykur. Þingiðtingid getur neytt forsætisráðherraforsætisrådherra til aðad segja af sérser meðmed þvítvi aðad samþykkjasamtykkja [[vantraust]] áå hann.

FramkvæmdavaldiðFramkvæmdavaldid er formlega íi höndumhøndum drottningar, en forsætisráðherraforsætisrådherra og aðriradrir ráðherrarrådherrar fara meðmed þaðtad fyrir hennar höndhønd. ForsætisráðherraForsætisrådherra er skipaðurskipadur sáså sem getur aflaðaflad meirihluta íi þinginutinginu og er venjulega formaðurformadur stærsta stjórnmálaflokksinsstjornmålaflokksins eðaeda leiðtogileidtogi stærsta flokkabandalagsins. Oftast er ríkisstjórnrikisstjorn Danmerkur [[samsteypustjórn|samsteypustjorn]] og oft líkalika [[minnihlutastjórn|minnihlutastjorn]] sem reiðirreidir sig áå stuðningstudning minni flokka utan ríkisstjórnarrikisstjornar til aðad nánå meirihluta íi einstökumeinstøkum málummålum.

FráFrå [[þingkosningar í Danmörku 2015|þingkosningumtingkosningum 2015]] hefur [[Lars Løkke Rasmussen]] veriðverid forsætisráðherraforsætisrådherra íi eins flokks minnihlutastjórnminnihlutastjorn [[Venstre]] meðmed stuðningistudningi annarra hægri- og miðjuflokkamidjuflokka.

===DómsvaldDomsvald===

Íi DanmörkuDanmarku gildir [[rómverskur réttur|romverskur rettur]] sem skiptist milli dómstóladomstola áå sviðisvidi [[einkaréttur|einkaréttareinkarettar]] og [[stjórnsýsluréttur|stjórnsýsluréttarstjornsyslurettar]]. DómskerfiDomskerfi landanna sem mynda konungsríkiðkonungsrikid er aðskiliðadskilid en hægt er aðad skjótaskjota málummålum fráfrå Færeyjum og Grænlandi til [[hæstiréttur Danmerkur|hæstaréttarhæstarettar Danmerkur]] sem er æðstaædsta dómsvalddomsvald íi DanmörkuDanmarku.

Greinar 62 og 64 íi stjórnarskránnistjornarskrånni kveðakveda áå um sjálfstæðisjålfstædi dómstóladomstola fráfrå ríkisstjórnrikisstjorn og þingitingi.

===AlþjóðatengslAltjodatengsl og her===

[[Mynd:Danish_Military_Police.JPG|thumb|right|Danskir hermenn íi þjálfuntjålfun íi Þýskalandityskalandi]]

AlþjóðatengslAltjodatengsl Danmerkur mótastmotast aðad miklu leyti af aðildadild landsins aðad [[Evrópusambandið|EvrópusambandinuEvropusambandinu]] sem DanmörkDanmark gekk íi áriðårid 1973. DanmörkDanmark hefur sjösjø sinnum fariðfarid meðmed formennsku íi [[Evrópuráðið|EvrópuráðinuEvropurådinu]], síðastsidast áriðårid 2012. DanmörkDanmark batt enda áå [[hlutleysi]] landsins sem hafðihafdi veriðverid hornsteinn utanríkisstefnunnarutanrikisstefnunnar íi tvær aldir eftir [[Síðari heimsstyrjöld|Sidari heimsstyrjøld]] þegartegar landiðlandid var hernumiðhernumid af [[Þýskaland|Þjóðverjumtjodverjum]]. DanmörkDanmark varðvard þannigtannig stofnaðilistofnadili aðad [[Atlantshafsbandalagið|Atlantshafsbandalaginu]] 1949. DanmörkDanmark rekur virka utanríkisstefnuutanrikisstefnu meðmed áhersluåherslu áå [[mannréttindi|mannrettindi]] og [[lýðræði|lydrædi]]. Áå síðarisidari árumårum hafa Grænland og Færeyjar íi auknum mæli tekiðtekid sjálfstæðarsjålfstædar ákvarðaniråkvardanir íi utanríkismálumutanrikismålum, meðalmedal annars íi tengslum viðvid [[fiskveiðar|fiskveidar]], [[hvalveiðar|hvalveidar]] og EvrópumálEvropumål. Færeyjar og Grænland eru hvorki aðilaradilar aðad EvrópusambandinuEvropusambandinu néne [[Schengen-svæðið|Schengen-svæðinusvædinu]].

[[Her Danmerkur]] (''Forsvaret'') hefur áå aðad skipa um 33.000 manna liðilidi áå friðartímumfridartimum sem skiptast milli [[landher Danmerkur|landhers]], [[floti Danmerkur|flota]] og [[flugher Danmerkur|flughers]]. Drottningin er yfirmaðuryfirmadur heraflans.

[[Danska neyðarþjónustan|Danska neydartjonustan]] hefur áå aðad skipa um 2.000 manns og um 4.000 starfa íi sérhæfðumserhæfdum deildum eins og [[danska landvarnasveitin|dönskudønsku landvarnasveitinni]], [[rannsóknarþjónusta danska hersins|rannsóknarþjónustunnirannsoknartjonustunni]] og [[danska leyniþjónustan|leyniþjónustunnileynitjonustunni]]. AðAd auki eru um 55.000 sjálfboðaliðarsjålfbodalidar íi [[danska heimavarnaliðið|danska heimavarnaliðinuheimavarnalidinu]]. DanmörkDanmark hefur veriðverid virkur þátttakanditåtttakandi íi alþjóðlegumaltjodlegum [[friðargæsla|friðargæslusveitumfridargæslusveitum]], þartar áå meðalmedal íi [[Kosóvó|Kosovo]], [[Líbanon|Libanon]] og [[Afganistan]]. Um 450 danskir hermenn voru íi [[Írak|irak]] fráfrå 2003 til 2007. DanmörkDanmark hefur haft umsjónumsjon meðmed aðstoðadstod Atlantshafsbandalagsins viðvid [[Eystrasaltslöndin|Eystrasaltsløndin]].

DanmörkDanmark skiptist íi fimm héruðherud. HéruðinHerudin skiptast enn fremur íi tíutiu landshluta (kjördæmikjørdæmi) íi þingkosningumtingkosningum. [[Norður-Jótland|Nordur-Jotland]] er eina héraðiðheradid sem er óskiptoskipt. TölfræðistofnunTølfrædistofnun Danmerkur skiptir landinu íi ellefu landshluta. HöfuðborgarsvæðiðHøfudborgarsvædid, [[Hovedstaden]], skiptist íi fjórafjora landshluta og þartar af er eyjan [[Borgundarhólmur|Borgundarholmur]] einn en hinir þrírtrir áå StórStor-KaupmannahafnarsvæðinuKaupmannahafnarsvædinu.

Íi DanmörkuDanmarku eru [[Listi yfir sveitarfélög í Danmörku|98 sveitarfélögsveitarfeløg]]. Austasta land Danmerkur, eyjan [[Ertholmene]], tilheyrir hvorki héraðiheradi néne sveitarfélagisveitarfelagi og heyrir undir [[danska varnarmálaráðuneytið|danska varnarmålaråduneytid]].

HéruðinHerudin voru stofnuðstofnud viðvid sveitarstjórnarumbæturnarsveitarstjornarumbæturnar áriðårid 2007 og tókutoku viðvid af sextánsextån [[amt|ömtumømtum]]. Áå sama tímatima var sveitarfélögumsveitarfeløgum fækkaðfækkad úrur 270. NúNu er íbúafjöldiibuafjøldi sveitarfélagasveitarfelaga aðad jafnaðijafnadi meiri en 20.000 meðmed nokkrum undantekningum. SveitarstjórnirSveitarstjornir og héraðsráðheradsråd eru kosin íi beinum kosningum áå fjögurrafjøgurra áraåra fresti. SíðustuSidustu [[sveitarstjórnarkosningar í Danmörku|sveitarstjornarkosningar i Danmarku]] voru haldnar áriðårid 2013. SveitarfélöginSveitarfeløgin eru grunnstjórnsýslueininggrunnstjornsyslueining íi héraðiheradi og jafngilda löggæsluumdæmumløggæsluumdæmum, héraðsdómsumdæmumheradsdomsumdæmum og kjördæmumkjørdæmum íi sveitarstjórnarkosningumsveitarstjornarkosningum.

===HéruðHerud===

Íi héraðsráðumheradsrådum sitja 41 fulltrúifulltrui kjörnirkjørnir til fjögurrafjøgurra áraåra íi senn. Yfir héraðsráðinuheradsrådinu er héraðsráðsformaðurheradsrådsformadur sem ráðiðrådid kýskys sérser. HéraðsráðinHeradsrådin fara meðmed [[heilbrigðisþjónusta|heilbrigðisþjónustuheilbrigdistjonustu]], [[félagsþjónusta|félagsþjónustufelagstjonustu]] og [[atvinnuþróun|atvinnutroun]], en ólíktolikt ömtunumømtunum innheimta þautau ekki [[skattur|skatta]]. Heilsugæslan er aðad mestu fjármögnuðfjårmøgnud meðmed sérstökuserstøku 8% heilbrigðisframlagiheilbrigdisframlagi og fjármunumfjårmunum fráfrå ríkinurikinu og sveitarfélögumsveitarfeløgum. Önnurønnur málmål sem ömtinømtin bárubåru ábyrgðåbyrgd áå voru flutt til hinna stækkuðustækkudu sveitarfélagasveitarfelaga.

HéruðinHerudin eru mjögmjøg misfjölmennmisfjølmenn. HöfuðborgarsvæðiðHøfudborgarsvædid er þannigtannig meira en þrisvartrisvar sinnum fjölmennarafjølmennara en NorðurNordur-JótlandJotland. MeðanMedan ömtinømtin voru viðvid lýðilydi höfðuhøfdu sum sveitarfélögsveitarfeløg áå höfuðborgarsvæðinuhøfudborgarsvædinu, eins og [[Kaupmannahöfn|Kaupmannahøfn]] og [[Frederiksberg]], fengiðfengid sömusømu stöðustødu og ömtinømtin.

! colspan="2"| Danskt heiti !! Íslensktislenskt heiti !! StjórnarseturStjornarsetur !! FjölmennastaFjølmennasta borg || Íbúaribuar<br><small>(janúarjanuar 2015)</small> !! FlatarmálFlatarmål<br/><small>(km²)</small>

|style="background-color:#ff8080;"| || [[Hovedstaden]] || [[Höfuðborgarsvæði Danmerkur|Høfudborgarsvædi Danmerkur]] || [[Hillerød]] || [[Kaupmannahöfn|Kaupmannahøfn]] || style="text-align:right;"| 1.768.125 || style="text-align:right;"| 2.568,29

|style="background-color:#cdde87;"| || [[Midtjylland]] || [[Mið-Jótland|Mid-Jotland]] || [[Viborg (Danmörku)|Viborg]] || [[Árósar|årosar]] || style="text-align:right;"| 1.282.750 || style="text-align:right;"| 13.095,80

|style="background-color:#aaeeff;"| || [[Nordjylland]] || [[Norður-Jótland|Nordur-Jotland]] || [[Álaborg|ålaborg]] || [[Álaborg|ålaborg]] || style="text-align:right;"| 582.632 || style="text-align:right;"| 7.907,09

|style="background-color:#afe9af;"| || [[Sjælland]] || [[Sjáland|Sjåland]] || [[Sórey|Sorey]] || [[Hróarskelda|Hroarskelda]] || style="text-align:right;"| 820.480 || style="text-align:right;"| 7.268,75

|style="background-color:#e9c6af;"| || [[Syddanmark]] || [[Suður-Danmörk|Sudur-Danmark]] || [[Vejle]] || [[Óðinsvé|odinsve]] || style="text-align:right;"| 1.205.728 || style="text-align:right;"| 12.132,21

| colspan=7 |'''Heimild:''' [http://www.noegletal.dk LykiltölurLykiltølur]

[[Konungsríkið Danmörk|Konungsrikid Danmark]] er eitt óskiptoskipt ríkiriki sem nær yfir [[Færeyjar]] og [[Grænland]], auk Danmerkur. Þettatetta eru tvötvø löndlønd íi [[Norður-Atlantshaf|Nordur-Atlantshaf]]i meðmed [[heimastjórn|heimastjorn]] íi eigin málummålum þótttott danska ríkiðrikid fari aðad mestu leyti meðmed utanríkisutanrikis- og varnarmálvarnarmål. Þautau hafa þvítvi eigin þingting og ríkisstjórnrikisstjorn, en auk þesstess tvo fulltrúafulltrua hvort áå danska þinginutinginu. [[Ríkisumboðsmaður|RíkisumboðsmennRikisumbodsmenn]] eru fulltrúarfulltruar danska ríkisinsrikisins áå [[lögþing Færeyja|lögþingiløgtingi Færeyja]] og [[Grænlenska þingið|grænlenska þinginutinginu]]. [[Grænlendingar]] eru auk þesstess skilgreindir sem sérstökserstøk [[frumbyggjar|frumbyggjaþjóðfrumbyggjatjod]] meðmed aukinn [[sjálfsákvörðunarréttur|sjálfsákvörðunarréttsjålfsåkvørdunarrett]].

! [[Lönd eftir íbúafjölda|Íbúafjöldiibuafjøldi]] <small>(2013)</small>

! FlatarmálFlatarmål <small>(km²)</small>

! [[Höfuðborg|Høfudborg]]

! Þingting

| [[Tórshavn|Torshavn]]

==TrúarbrögðTruarbrøgd==

[[Mynd:Roskilde_mpazdziora.JPG|thumb|right|[[Dómkirkjan í Hróarskeldu|Domkirkjan i Hroarskeldu]] hefur veriðverid grafkirkja dönskudønsku konungsfjölskyldunnarkonungsfjølskyldunnar fráfrå þvítvi áå 15. öldøld.]]

Yfir 77% íbúaibua Danmerkur eru skráðirskrådir íi [[danska þjóðkirkjan|dönskudønsku þjóðkirkjunatjodkirkjuna]] sem er [[lúterstrú|lútersklutersk-evangelískevangelisk]] [[þjóðkirkja|tjodkirkja]]. Þrátttrått fyrir þennantennan mikla fjöldafjølda eru aðeinsadeins um 3% sem mæta reglulega íi messur. Íi stjórnarskrástjornarskrå Danmerkur er kveðiðkvedid áå um [[trúfrelsi|trufrelsi]] en einn meðlimurmedlimur dönskudønsku konungsfjölskyldunnarkonungsfjølskyldunnar verðurverdur aðad vera meðlimurmedlimur þjóðkirkjunnartjodkirkjunnar.

Áriðårid 1682 fengu þrjútrju trúfélögtrufeløg leyfi til aðad starfa utan þjóðkirkjunnartjodkirkjunnar: [[kaþólsk trú|kaþólskakatolska kirkjan]], [[danska fríkirkjan|danska frikirkjan]] og [[gyðingdómur|gyðingargydingar]]. Upphaflega var samt ólöglegtoløglegt aðad snúastsnuast til þessaratessara trúarbragðatruarbragda. Fram áå 8. áratugåratug 20. aldar fengu trúfélögtrufeløg opinbera viðurkenninguvidurkenningu en síðansidan þátå er engin þörftørf áå slíkusliku og hægt er aðad fáfå leyfi til aðad framkvæma giftingar og aðraradrar athafnir ánån formlegrar viðurkenningarvidurkenningar.

[[Íslam|MúslimarMuslimar]] eru réttrett um 3% íbúaibua Danmerkur og eru fjölmennastifjølmennasti minnihlutatrúarhópurminnihlutatruarhopur landsins. Áriðårid 2009 voru nítjánnitjån trúfélögtrufeløg múslimamuslima skráðskråd íi DanmörkuDanmarku. Samkvæmt tölumtølum danska utanríkisráðuneytisinsutanrikisråduneytisins eru íbúaribuar sem hafa önnurønnur trúarbrögðtruarbrøgd um 2% íbúaibua landsins.

==Íþróttiritrottir==

[[Mynd:Niels_Kristian_Iversen02.JPG|thumb|left|[[Niels Kristian Iversen]] keppir íi speedway]]

Danir hafa náðnåd langt áå alþjóðavísualtjodavisu íi fjöldafjølda íþróttagreinaitrottagreina. [[Knattspyrna]] er langvinsælasta íþróttinitrottin íi DanmörkuDanmarku<ref>[http://www.netpub.dk/netpub/client_projects/udenrigsministeriet/project/8911/8911/pdf/Body_Culture_and_Sport.pdf Body, culture and sport] (2003) Utanríkisráðuneyti Danmerkur</ref>. Þekktustutekktustu knattspyrnumenn Danmerkur eru [[Allan Simonsen]], [[Peter Schmeichel]] og [[Michael Laudrup]]. [[Handbolti]] hefur vaxiðvaxid aðad vinsældum síðustusidustu áratugiåratugi og [[danska karlalandsliðið í handknattleik|danska karlalandslidid i handknattleik]] hefur unniðunnid flest verðlaunverdlaun allra liðalida íi [[Evrópumót karla í handbolta|EvrópumótiEvropumoti karla íi handbolta]]. [[Danska kvennalandsliðið í handknattleik|Danska kvennalandslidid i handknattleik]] hefur sigraðsigrad [[Evrópumót kvenna í handbolta|Evropumot kvenna i handbolta]] þrisvartrisvar og unniðunnid alls til fimm verðlaunaverdlauna.

[[Vatnaíþrótt|Vatnaitrott]]ir eins og [[kappsigling]]ar, [[kappróður|kapprodur]], [[kanó|kano]]- og [[kajakróður|kajakrodur]], [[sund]] og [[stangveiði|stangveidi]] eru vinsælar íþróttagreinaritrottagreinar íi DanmörkuDanmarku. [[Paul Elvstrøm]] vann gullverðlaungullverdlaun íi siglingum áå fjórumfjorum [[Ólympíuleikarnir|Ólympíuleikumolympiuleikum]] íi röðrød. DanmörkDanmark er mikiðmikid [[hjólreiðar|hjólreiðalandhjolreidaland]] og danski hjólreiðamaðurinnhjolreidamadurinn [[Bjarne Riis]] sigraðisigradi [[Tour de France]] áriðårid 1996. [[Golf]], [[tennis]], [[badminton]] og [[íshokkí|ishokki]] eru líkalika vinsælar greinar. [[Lene Køppen]] og [[Camilla Martin]] urðuurdu heimsmeistarar íi badminton 1977 og 1999. Danir hafa náðnåd langt íi [[speedway]]-[[mótorhjól|motorhjol]]akappakstri og unniðunnid [[Speedway-heimsbikarinn]] nokkrum sinnum.

Áå [[sumarólympíuleikarnir 2012|ólympíuleikunumolympiuleikunum íi London]] 2012 unnu Danir til gullverðlaunagullverdlauna íi kappróðrikapprodri og hjólreiðumhjolreidum karla og silfurverðlaunsilfurverdlaun íi siglingum, [[skotfimi]] karla, kappróðrikapprodri kvenna og badminton karla.

== TilvísanirTilvisanir ==

* [http://www.norden.org/is/stadreyndir-um-nordurlond/nordurloendin-og-faereyjar-graenland-og-alandseyjar/stadreyndir-um-danmoerku StaðreyndirStadreyndir um DanmörkuDanmarku áå Norden.org]