„Sprengihreyfill“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip
Sued9818 (spjall | framlög)
Stafsetningarvillur og umfjöllun um dísel-ferlið bætt við.
Lína 1:
[[Mynd:4-Stroke-Engine.gif|thumb|Mynd af stimpli í algengri [[fjórgengisvél]]]]
'''Sprengihreyfill''' eða '''brunahreyfill''' er [[vél]] sem nýtir [[Bruni|bruna]] (ekki [[sprenging]]u, þrátt fyrir heitið) til að hreyfa [[Stimpill (vélfræði)|stimpil]] vélarinnar, sem síðan knýr [[sveifarás]]inn. Blöndu af [[súrefni]] og [[eldsneyti]] er þjappað saman í [[brunahólf]]i ([[Strokkur (vélfræði)|strokk]]) og ýmist verður [[sjálfsíkveikja]] eða kveikjuhetta (kallað ''kerti'') notuð til að mynda hraðan bruna í blöndunni. Við brunann hitnar eldsneytisblandan og þenst út og þrýstir stimpillinn út, sem snýr þannig sveifarásnum hálfhring. Næsti stipillstimpill tekur síðan við og snýr sveifarásnum annan hálfhring og þannig koll af kolli þ.a. hann snýst með jöfnum hraða. [[Nikolaus August Otto]] fann upp sprengihreyfilinn árið [[1862]] og kallast hann því stundum ''Otto-hreyfill''.
 
== Tegundir sprengihreyfla ==
Lína 11:
 
== Eldsneyti ==
Eldsneyti sem notað er í sprengihreyfla eru meðal annarra [[bensín]], [[díselolía]], svartolíu, [[jarðgas]], [[vetni]], [[flugvélabensín]], gas úr úrgangi, [[lífdísill]], líf[[bútanól]], [[Hneta|hnetuolíahnetuolíu]] og fleiri plöntuolíur, líf[[etanól]], líf[[metanól]] (metýl eða tréspíri) og önnur lífeldsneyti.
 
Aðal krafan sem gerð er til eldsneytisins er að auðveldlega sé hægt að flytja það úr geymi til vélarinnar og að það geymi næga [[Orka|orku]] til að knýja áfram vélina. Þyngri olíur eins og svartolíu er nauðsynlegt að hita svo seigjustig sé nægjanlega lágt að unnt sé að dæla eldsneytinu.
 
SúrefninSúrefni er algengasti brunahvatinn og hefur þá kosti að ekki þarf að geyma það innan vélarinnar heldur getur hún tekið það úr umhverfinu jafn óðum og hún nýtir það. Þetta léttir vélina og eykur afl hennar á móti þyngd. Margar vélar eru búnir forþjöppu, en hún nýtir orku sem tapast annars með afgasi(útblæstri) til að knýja hverfil. Hverfill þessi þjappar lofti og eykur þar með fjölda súrefnisatóma í brunaholi vélar, mögulegt er að brenna meira af eldsneyti og afl eykst til muna. Langflestar díselvélar nýta forþjöppu og hefur töluverðar aukningar gætt í framleiðslu fólksbíla með slíkan útbúnað. Sumar bifreiðarvélar nýta [[nítrógenköfnunarefni]] (nítrað súrefni) sem hvata við brunanna. Þetta eykur afl t.d. í kappakstri en er dýrt til lengdar. Önnur efni s.s. klór eða flúor hafa verið notuð í tilraunaskyni.
 
Díselvélar eru gjarnan þyngri, háværari og aflmeiri en bensínvélar á lítill ferð. Þær nýta einnig eldsneytið betur og eru því nýttar í þungar bifreiðar (vörubíla, gröfur og beltatæki), einkabíla (verður algengara eftir því sem eldsneytisverð hækkar út af nýtninni), skip, lestar og léttar flugvélar. Bensínvélar eru notaðar í einkabíla og mótorhjól (skellinöðrur og vespur sem ganga ekki fyrir rafmagni). Einnig eru til vélar sem nota vetni, metanól, etanól og lífdísel - draga þær nafn sitt af þeirri tegund sem þær nýta.