|
[[Mynd:Linguistic_diversity.png|thumb|350px|Fleiri en 50% tungumála heimsins eru töluð í bara átta löndum (merkt með rauðu á kortinu): Indland, Brasilía, Mexíkó, Ástralía, Indónesía, Nígería, Papúa Nýja-Gínea og Kamerún. Í þessum löndum og á svæðunum í kringum þau (merkt með bláu á kortinu) er mesta tungumálafjölbreytni heimsins.]]
'''Tungumál í útrýmingarhættu''' er [[tungumál]] sem er í hættu þvíá talendurað málsinsdeyja út þar sem málhafar deyja út eða taka upp annað tungumál í staðinn. Um leið ogÞegar enginn talar málið lengur verður það [[útdautt tungumál]]. Þó að tungumál hafi alltaf dáið út í gegnum sögunatíðina hefurer talið að hlutfall tungumála sem eru að hverfa hafi hækkað töluvert undinfarin ár vegna [[hnattvæðing]]ar og [[nútímanýlendustefna|nútímanýlendustefnu]], þar sem tungumál efnahagslega kraftmeiri landa ráða yfir þeim smærri {{heimild vantar}}. Tungumál sem færri tala geta með tíma dáið út vegna yfirráða stærri tungumála.
Ekki er vitað með nákvæmnivissu hversu mörg lifandi tungumál eru töluð í heimnum í dag, en gert er ráð fyrir að þau séu fráá milli 6.000–7.000. Talið er að 50–90% þessara tungumála verða útdauð fyrir árið 2100. Stærstu 20 tungumálin eru töluð af 50%helmingi mannfjöldaíbúa heimsins, en hin eru töluð í smærri samfélögum, oftastoft með mannfjölda undir 10.000 manns.
[[Mennta-, vísinda- og menningarstofnun Sameinuðu þjóðanna|UNESCO]] skiptir tungumálum í fimm flokka samkvæmteftir líkum á útrýmingu: „örrugt“„öruggt“, „viðkvæmt“ (ekki talað af börnum heimanheima aðfyrir), „örugglega í útrýmingarhættu“ (ekki talað af börnum), „í verulegri útrýmingarhættu“ (talað aðeins talað af eldri kynslóðum) og „í mikilli útrýmingarhættu“ (talað af nokkrum úr eldri kynslóðunum, oftast ekki reiprennandi). Annað flokkunarkerfi bjó málfræðingurinnMálfræðingurinn [[Michael E. Krauss]] bjó til, annað flokkunarkerfi þar sem tungumál er talið „örrugt“„öruggt“ ef líkurnarlíkur eru á því að börn tali það eftir 100 ár, „í útrýmingarhættu“ ef líkurnarlíkur eru á því að börn tali það ekki eftir 100 ár (60–80% tungumála eru í þessum flokki) og „dauðvona“ ef börn tala það ekki í dag.
Margir eru{{hverjir?}} sammálatelja að dauði tungumála skaðarskaði menningarlegu[[menningarleg fjölbreytni|menningarlega fjölbreytni]] heimsins. Víða hafa verkefni verið sett í gang til að koma í veg fyrir útrýmingu tungumála, t.d. með því að [[endurvakning tungumála|endurvekja]] mál]] í útrýmingarhættu og stuðlaststuðla að menntun og bókmenntum á minnihlutatungumálum. Í mörgum löndum hafa reglugerðir verið leiddar í lög sem eruer ætlaðar tilætlað að verja minnihlutatungumál og tryggja réttindirétt þeirra sem tala þau.
== Tengt efni ==
{{stubbur|tungumál}}
[[Flokkur:Tungumál í útrýmingarhættu| ]]
| 