„Gufunes“: Munur á milli breytinga

Gufunes er kennt við Ketil gufu [[landnámsmaður|landnámsmann]]. Í [[Þorláksmáldagi|Þorláksmáldaga]] sem kenndur var við Þorláks biskups og gerður árið [[1180]] segir að [[Maríukirkja]] sé í Gufunesi sem á 20 hundruð í landi og tvær kýr, kross og klukku, silfurkaleik og messuföt, tjöld umhverfis, þrjú [[altarisklæði]], vatnskerfvatnsker, glóðarker og eldbera, slopp og tvær munnlaugar, lás og tvær kertastikur og hefur Maríukirkjan [[tíund]] heima og af níu bæjum og gröft. Einn presturPrestur í Gufunesi á þeim tíma var Ásgeir Guðmundarsson en hann lést kringum 1180. Á hans tíma var veiddur [[æðarfugl]] þarna við sjóinn en Viðeyingar þótti það eyðileggja æðarvarp þar og munu samingar hafa tekist að prestur hætti æðarkolludrápi en fengi í staðinn [[hagaganga|hagagöngu]] í [[Viðey]]. Gufunes er orðin eign Viðeyjarklausturs[[Viðeyjarklaustur]]s árið [[1395]]. Gufuneskirkju er getið í [[máldagi|máldaga]] Gísla biskups árið [[1575]] og á kirkjan þá einn silfurkaleik lítiinnlítinn, eina klukku, eina koparpípu og sjö [[kúgildi]]. Gufunesjörðin er þá orðin leigujörð frá Skálholti[[Skálholt]]i en varð seinna konungsjörð. Í máldaga frá [[1632]] er torfkirkju í Gufunesi lýst þannig að það séu 3 bitar á lofti, þiljað í kórnum og eitt stafgólf báðum megin í forkirkju, alþiljuð fyrir altar nema það vanti nokkrar fjaðrir utan í bjórþilið. Í héraðslýsingum Skúla Magnússonar er lýst timburkirkju og árið 1857 er kirkjan í Gufunesi sögð vera nýlegt timburhús. Með landshöfðingjabréfi 1886 er kirkjan í Gufunesi aflögð og sóknin lögð til Lágafells[[Lágafell]]s. Kirkjan stóð um nokkra hríð og var notuð sem skemma en var svo rifinnrifin og kirkjugarðurinn sléttaður.

Í bréfi frá [[1496]] er talað um [[kauprein]] í Gufunesi og að þar skuli fara fram greiðsla í kauptíð á sumarið og bendir það til að kaupstaður hafi verið þar en þarna var góð höfn og stutt yfir í Viðey. Þegar [[Milljónafélagið]] lét gera hafskipabryggjur í Viðey lét það gera lítinn innsiglingavita á Geldingarnesi.

Um [[1518]] stofnaði [[Krisján II.]] Danakonungur spítala í Viðey og var það fyrsta elliheimili á Íslandi. Þegar Skúli Magnússon fær Viðey til ábúðar og reisir Viðeyjarstofu þá er spítalanum ofaukið og leggur Skúli til að spítalinn verði fluttur til Gufuness og jörðin Eiði sameinuð Gufunesi og spítalinn hafi allar nytjar hennar nema þar sem yrði hagaganga fyrir fé sem ætlað væri til að fóðra fálka konungs og var þessi tillaga samþykkt og gefin út konungleg tilskipun [[17. apríl]] [[1757]] um sameiningu jarðanna og flutning spítalans. Í héraðslýsingu Skúla fógeta kemur fram að í Gufunesspítala er séð fyrir sex körlum og sex konum og eru vistmenn fátækir, vinalausir, aldraðir og hrumir. Kostnaður við spítalann var 120 ríkisdalir en auk þess voru bændur í Gullbringu- og Kjósarsýslu skyldaðir til að inna af hendi tvö dagsverk um heyskapartímann og voru þessi dagsverk alls 148 og komu 77 í hlut Gufunesspítala. Árið 1791 leggur [Ólafur StefánssonsStefánsson] [[stiftamtmaður]] til að spítalinn verði lagður niður og er hann lagður niður á fardögum [[1795]]. Konungur seldi þá Gufunes fyrir 150 ríkisdali og varð jörðin þá bændaeign.

Gufunesi er lýst í jarðabók Árna og Páls og þar kemur fram að vatnsból þar sé slæmt og þar sé hægt að fóðra 8 kýr, 1 ungneyti og 10 lomblömb, jörðin hafi [[selstaða|selstöðu]] í Stardal,sölvafjöru og skelfiskfjöru og þar sé heimræði vor og haust en aldrei hafi verið þar verstöð. Jörðinni fylgja þá fjórar hjáleigur ein er nafnlaus en hinar eru Brandakot, Hólkot og Helguhjáleiga. Í sóknarlýsingu frá 1855 eru talin í landi jarðarinnar tvö eyðikot Niðurkot og Norðurkot. Meðan kirkja var í Gufunesi voru í sókninni þessar jarðir í Mosfellssveit: Miðdalur, Helliskot, Reynisvatn, Kálfakot, Lambhagi, Gröf, Grafarkot, Árbær, Ártún, Keldur, Gufunes, Knútskot (Núpskot), Eiði, Korpúlfsstaðir, Blikastaðir og þessar í Kjalarneshreppi Þerney, Víðines, Sundakot(Niðurkot), Álfsnes og Glóra. <ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3280303 Árni Óla, Eftirmæli Gufuness, Lesbók Morgunblaðsins, 19. tölublað (31.05.1952), Blaðsíða 285]</ref>