„Platon“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Addbot (spjall | framlög)
m Bot: Flyt 140 tungumálatengla, sem eru núna sóttir frá Wikidata á d:q859
→‎Æviágrip: laga nafn
Lína 20:
Platon var sonur aþensku hjónanna [[Ariston]]s og [[Periktíone]] (eða Potone).<ref>Díogenes Laertíos, III.1. Um ævi og störf Platons, sjá m.a. Geir Þ. Þórarinsson, [http://visindavefur.hi.is/?id=5234 „Hver var Platon?“], ''Vísindavefurinn'' 31.8.2005. (Skoðað 7.8.2007); Thomas Brickhouse og Nicholas D. Smith, [http://www.iep.utm.edu/p/plato.htm#H1 „Plato (c. 427-347 B.C.E): 1. Biography“], ''The Internet Encyclopedia of Philosophy'' (2006) (Skoðað 8.8.2007).</ref> Fornar heimildir herma að raunverulegt nafn Platons hafi verið Aristókles en hann hafi fengið gælunafnið Platon í glímuskóla Aristons glímukappa frá Argos af því að hann var svo þrekvaxinn.<ref>Díogenes Laertíos, III.4. Gríska orðið πλάτυς (''platys'') þýðir „breiður“.</ref> Fræðimenn greinir á um hvort sagan sé sönn.<ref>Annas (2003): 12 dregur söguna í efa. Um nafn Platons, sjá Notopoulos (1939): 135-145.</ref>
 
Fæðingardagur Platons er ekki þekktur með vissu. Talið er að hann hafi fæðst í [[Aþena|Aþenu]] eða á eynni Ægínu<ref>Díogenes Laertíos, III.3.</ref> annaðhvort 428 f.Kr. eða 427 f.Kr.<ref>Samkvæmt sumum heimildum fæddist hann árið 429 f.Kr. en ósennilegt er að það sé rétt. Sjá Geir Þ. Þórarinsson, [http://visindavefur.hi.is/?id=5234 „Hver var Platon?“], ''Vísindavefurinn'' 31.8.2005. (Skoðað 7.8.2007).</ref> [[Díogenes Laertíos]] rekur ættir föður hans aftur til Kodrosar, konungs í Aþenu, og Melanþosar, konungs á Messínu en þeir röktu ættir sínar aftur til [[Póseidon]]s.<ref>Díogenes Laertíos, III.1.</ref> Langalangafi PeiktíonePeriktíone, móður Platons, var Dropídes, bróðir [[Sólon]]s, hins fræga löggjafa Aþeninga.<ref>Díogenes Laertíos, III.1.</ref> Bróðir hennar var [[Karmídes]] en föðurbróðir hennar var [[Krítías]]. Þeir tóku þátt í harðstjórn þrjátíumenninganna eftir að aþenska lýðræðið hrundi við lok [[Pelópsskagastríðið|Pelópsskagastríðsins]].<ref>Guthrie (1975): 10; Taylor (1926): xiv.</ref> Platon átti tvo bræður, [[Adeimantos]] og [[Glákon]], og eina systur, [[Potone]]. Hún var móðir [[Spevsippos]]ar sem tók við stjórn Akademíunnar eftir andlát Platons.
 
Fornar sögur hermdu að Ariston hafi reynt að koma fram vilja sínum við PeiktíonePeriktíone en hafi ekki haft erindi sem erfiði. Guðinn [[Apollon]] á þá að hafa birst honum og sagt honum að láta PeiktíonePeriktíone í friði. Ariston á að hafa gert það en PeiktíonePeriktíone varð samt þunguð af Platoni.<ref>Díogenes Laertíos, III.2.</ref>
 
Ariston virðist hafa látist þegar Platon var enn ungur að árum en dánarár hans er þó óþekkt.<ref>Taylor (1926): xiv.</ref> PeiktíonePeriktíone gekk þá að eiga [[Pýrilampes]], móðurbróður sinn.<ref>Platon, ''Karmídes'' 158a.</ref> Hann var vinur [[Períkles]]ar, leiðtoga lýðræðissinna í Aþenu. Pýrilampes átti soninn Demos úr fyrra hjónabandi. Sá var rómaður fyrir fegurð sína. PeiktíonePeriktíone fæddi Pýrilampesi soninn Antífon.
 
Í samræðum Platons bregður ættingjum hans oft fyrir enda þótt hann komi aldrei fram í þeim sjálfur. Eftir Karmídesi er nefnd samræðan ''[[Karmídes (Platon)|Karmídes]]'' og eftir Krítíasi er nefnd samræðan ''[[Krítías (Platon)|Krítías]]'' en Krítías kemur einnig fyrir í samræðunni ''[[Prótagóras (Platon)|Prótagórasi]]''. Adeimantos og Glákon eru aðalviðmælendur Sókratesar í ''[[Ríkið (Platon)|Ríkinu]]''.