„Fjallagrös“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
MerlIwBot (spjall | framlög)
m Vélmenni: Bæti við be:Cetraria islandica
Ekkert breytingarágrip
Lína 2:
| color = lightblue
| name = Fjallagrös
| image =Cetraria_islandica_Islandslav-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-032cetraria islandica.jpg
| image_width = 240px
| regnum = [[Sveppir]] (''Fungi'')
Lína 13:
| binomial = ''Cetraria islandica''
}}
'''Fjallagrös ''' ([[fræðiheiti]]: ''Cetraria islandica'') er þrátt fyrir nafnið [[flétta]] ([[þörungurþörungar]] og [[Sveppir|sveppur]] í [[samlífi]]) en ekki [[gras]]. Þau eru algeng í fjalllendi og hásléttum á norðlægum slóðum. Fjallagrös eru sérstaklega algeng á [[Ísland]]i en finnast einnig á fjöllum í norðurhluta [[Wales]], [[Skotland]]i og suð-vestur [[Írland]]i. Blöð fjallagrasa eru mismunandi, þau eru oft brúnleit eða nær svört, mjó og rennulaga, eða þau geta verið blaðkennd og frekar breið, ljósbrún eða grænleit á lit. Blaðjaðrarnir eru alsettir mjóum randhárum.
 
[[Mynd:Cetraria islandica.jpg|thumb|left|200px|Fjallagrös]]
 
== Nytjar ==
[[Mynd:Isländisches Moos (Cetraria islandica) 6101-2.jpg|thumb|left|200px250px|Fjallagrös geta verið bæði mismunandi á litin og lögun]]
Fjallagrös hafa verið nytjuð á Íslandi í margar aldir, þau voru notuð soðin í [[blóðmör]], seyði af þeim drukkið, notuð sem litunargras, möluð í mat, þau soðin (hleypt) í grasagraut (grasalím) og haft sem eftirát. Það tíðkaðist að fara í [[grasaferð]]ir til að safna fjallagrösum síðsumars.
 
Fjallagrös eru næringarrík og hafa verið notuð í staðinn fyrir [[sterkja|sterkju]] í sumum [[kakó]]uppskriftum. Þau hafa einnig verið notuð til lækninga.
 
Uppistaðan í fjallagrösum, -um 40 - 50 % -, er slímkenndar fjölsykrur. Slímið þenst út það kemst í snertingu við vatn. Slímsykrurnar meltast í þörmum og þess vegna hefur eðlisávísun fólks rekið það til að borða fjallagrös til að sefa og fylla magann þegar hungursneyð geysaðigeisaði og enginn annar matur var í boði. Fjallagrös voru harðindamatur eins og kemur fram í þessari vísu:
 
::::''Vor fram reiðir konukind''
::::''og kallar það sé nægtaborð''
::::''fjallagrös með flautavind''
::::''og fínlega þéttan bruðnings sporð.''
 
Í fjallagrösum er beiskjuefni sem örvar rennsli munnvatns og magasafa og verkar styrkjandi á maga og örvar matarlyst. Rannsóknir benda til að efni í fjallagrösum örvi ónæmiskerfið og verkigeti jafnvel verkað hamlandi á alnæmisveirualnæmisveiruna. Fyrirtækið [[Íslensk fjallagrös]], sem stofnað var árið 1993, framleiðir heilsuvörur úr íslenskum fjallagrösum.
::::''Vor fram reiðir konukind''
::::''og kallar það sé nægtaborð''
::::''fjallagrös með flautavind''
::::''og fínlega þéttan bruðnings sporð.''
 
== Tengt efni ==
Í fjallagrösum er beiskjuefni sem örvar rennsli munnvatns og magasafa og verkar styrkjandi á maga og örvar matarlyst. Rannsóknir benda til að efni í fjallagrösum örvi ónæmiskerfið og verki hamlandi á alnæmisveiru.
* [[Íslensk fjallagrös]]
 
== Heimildir ==
* {{wpheimild | tungumál = En | titill = Cetraria islandica | mánuðurskoðað = 18. október | árskoðað = 2006}}
* Umfjöllun á Lyfja.is [http://www.lyfja.is/HeilsaOgVellidan/Natturuvorur/Greinar/Fjallagros/]
{{Wikiorðabók|fjallagrös}}
{{commonscat|Cetraria islandica}}
{{Wikilífverur|Cetraria islandica}}
 
[[Flokkur:Fléttur]]
[[Flokkur:Fjallagrasaætt]]
[[Flokkur:Lækningajurtir]]
 
[[be:Cetraria islandica]]