„Heimdallur“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
m smá snurfuss |
||
Lína 1:
{{Aðgreiningartengill1|[[Heimdallur (félag)|Heimdall]], félag ungra sjálfstæðismanna í Reykjavík}}
{{Norræn goðafræði}}
'''Heimdallur''' ([[forníslenska]]: '''Heimdallr''') er talinn sonur [[Óðinn|Óðins]] (samkvæmt [[
== Uppruni ==
[[Mynd:Processed_SAM_heimdallr.jpg|thumb|left|Heimdallur blæs í Gjallarhorn í íslensku handriti frá [[18. öld]].]]
Hvernig skýra eigi þessa dularfullu tilorðningu, er alveg óvíst; freistandi væri, að tengja þessar meyjar við hinar níu dætur [[Ægir|Ægis]], og mætti þá líkja fæðingu hans við tilurð [[Afrodíta|Afrodítu]] hjá [[Grikkland|Grikkjum]], þótt ekkert slíkt komi fram í textum. En svo mikið er víst, að Heimdallur býr við jarðar þröm, þar sem himinn og jörð mætast, en utan um jörðina var hafið. Ekki er Heimdallur kvæntur og engin á hann goðbörn. Hann býr á [[Himinbjörg]]um ([[Grímnismál]] 13; við [[Bifröst (norræn goðafræði)|Bifröst]] segir Snorri); þar drekkur hann í væru ranni glaður hinn góða mjöð. Hann er nefndur „hvítastur ása“ ([[Þrymskviða]] 14; hvíti áss,
Þótt hann sé vörður goða á Himinbjörgum, er hann þó stundum meðal þeirra sjálfra, t.d. þegar hann gaf ráðið, að
Engar sérstakar sögur fara af Heimdalli, sem ekki var von, nema ein, og átti hann þá við [[Loki|Loka]], en því miður er frásögnin um það mjög ófullkomin; þeirrar sögu getur í Húsdrápu. Snorri segir, að Heimdallur og Loki hafi synt í selalíkjum út til Singasteins (= hinn forni steinn? af *sinigr = gotn. sineigs = gamall?) til þess að keppa um Brísingamen, og lítur út fyrir að Heimdallur hafi náð því. Svo fékk Freyja það. Merking þessa atburðar er með öllu óviss, en Heimdallur og Loki eru mótstæðingar; er það af því að Loki er hinn svarni óvinur goða og Heimdallur vörður þeirra. Í ragnarök á Heimdallur víg við Loka og fellir hvor annan (
Um vopn Heimdallar er ekki getið nema að því leyti, að höfuð er kennt og kallað „hjör (sverð) Heimdalls“; sbr. vísu [[Grettir|Grettis]] og
== Aðrar skýringar ==
Lína 17:
Loks er það gömul skilning á Heimdalli, að hann sé upphaf allra stétta í mannfélaginu; í upphafi Völuspár eru menn nefndir „meiri ok minni megir Heimdallar“, og er frá því skýrt nánar í [[Rígsþula|Rígsþulu]]. Heimdallur fer þar um og nefnist Rígur og kemur til þriggja hjóna, er hvert um sig merkir stétt manna og um leið stig í mentunar- og menníngarþróun mannkynsins; kvæðið er heimspekilegt hugsunarverk. Heimdallur kemur fyrst til Áa og Eddu, svo til Afa og Ömmu og loks til Föður og Móður, og er alstaðar vel tekið. Með konunum verður hann svo frumfaðir þræla, karla (þ.e. bænda almennt) og Jarls; en Jarls sonur er svo Konr ungi þ. e. konungur. Menningarstigi og útliti hverrar stéttar er lýst, og er kvæðið afarmerkilegt. Þegar Jarl var í uppvexti, kom Rígur til hans og gaf honum heiti sitt og kenndi honum rúnar (þ. e. þekkíngu á rúnum og þar með alls konar fræði); en sonur hans var honum enn fremri: „kunni rúnar / ævinrúnar / ok aldrrúnar / meir kunni hann / mönnum bjarga / eggjar deyfa / ægi lægja“ o.s.frv. Af þessu öllu sést best, hver Heimdallur í rauninni er; hann er enginn annar en Óðinn sjálfur (eða hinn æðsti guð). Það var Óðinn, sem annars var viskufrömuður goða og manna („hapta snytrir“ nefnist hann í Haustlöng), og það var hann sem eignaðist rúnaþekkínguna, sem einmitt er hér talin aðalgjöf Heimdalls. Starf Heimdalls er að þessu leyti að öllu starf Óðins.
Andspænis öllu þessu
== Tilvísanir ==
Lína 24:
== Heimildir ==
* Finnur Jónsson (1913). ''Goðafræði Norðmanna og Íslendinga : Eftir heimildum''. Reykjavík: Hið íslenska bókmentafjelag. ''Þessi grein notar texta úr verkum Finns Jónssonar, sem eru nú laus undan útgáfurétti.''
± [[Snorra-Edda]]
[[Flokkur:Æsir]]
|