„Fullveldisdagurinn“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Fullveldisdagurinn''' er svo nefndur til minningar um að þann [[1. desember]] [[1918]], tóku gildi milli [[Ísland]]s og [[Danmörk|Danmerkur]] [[Sambandslögin]], sem voru lög um það hvernig Ísland stóð í sambandi sínu við Danmörku. Í þeim kom meðal annars fram viðurkenning Danmerkur á því að Ísland væri [[fullveldi|fullvalda]] og frjálst ríki. Dagurinn varð smám saman að almennum þjóðhátíðardegi fram að lýðveldistíma og var [[Íslenski fáninn]] dreginn að húni í fyrsta sinn sem fullgildur [[þjóðfáni]] þennan dag.
Lítið var samt um hátíðahöld þegar upp á hann var haldið í fyrsta sinn árið 1918, enda veturinn með eindæmum harður og oftast kallaður [[frostaveturinn mikli]]. [[Katla]] gaus einnig frá [[12. október]] til [[4. nóvember]] og seint í október barst drepsótt sú sem kölluð var [[spánska veikin]] til landsins og létust hundruð manna. Loks brast á nýtt kuldakast þegar veikin stóð sem hæst og ekki þótti ráðlegt að hafa langa útisamkomu við þessar aðstæður.
== Fullveldisdagurinn sem þjóðhátíðardagur==
Dagurinn varð þó ekki [[þjóðhátíðardagur]] þegar í stað. Fyrstu þrjú árin á eftir var nýi íslenski fáninn að vísu dreginn að hún sumstaðar og kennsluhlé gert í skólum eins og oft tíðkast enn. Árið [[1921]] var [[Fálkaorðan]] stofnuð og á þriðja og fjórða áratugnum var 1. desember oftast valinn til að sæma menn því heiðursmerki. Þá veitir þennan dag [[forseti Íslands]] afreksmerki lýðveldisins fyrir björgun úr lífsháska.
Háskólastúdentar hófu hátíðarhöld á fullveldisdaginn á fyrstu árum þriðja áratugarins og héldu tryggð við daginn þegar [[17. júní]] tók við sem þjóðhátíðardagur eftir [[Lýðveldisstofnunin|lýðveldisstofnun]] [[1944]] og héldu því áfram til ársins [[1960]]. Var upphaf þess fagnaður sá að árið 1921 minntust stúdentar þessa dags sem fæðingardags [[Eggert Ólafsson|Eggerts Ólafssonar]] náttúrufræðings og [[Skáld|skálds]] og hófu samhliða því söfnun fés í minningarsjóð hanns. Árið eftir, [[1922]], ákváðu stúdentar að halda 1. desember hátíðlegan sem þjóðminningardag og um leið hefja stórátak til fjársöfnunar fyrir byggingu stúdentagarðs.
Fyrir utan hátíðarhöld stúdenta var þó lítið um viðburði þennan dag að öllu jöfnu. Samkomur voru mjög fátíðar í sveitum enda árstíminn illa til þess fallin við húsakost og samgöngur millistríðsáranna. Samkomur voru því einna helst í [[Kaupstaður|kaupstöðum]] og bar mest á því við [[Breiðafjörður|Breiðafjörð]] og [[Vestfirðir|Vestfirði]] en einnig á Mið-[[Norðurland|Norðurlandi]]. Dagsins var mest minnst í skólum og samkomur haldnar í [[héraðsskólar|héraðsskólum]] eftir að þeir tóku til starfa kringum [[1930]]. Nokkur dæmi eru einnig úr öllum [[Landsfjórðungur|landsfjórðungum]] að ungmennafélög í sveitum gengjust fyrir fullveldisfagnaði. Var víða litið á daginn líkt og [[Sunnudagur|sunnudag]] og reynt að hafa aðalmáltíðina í samræmi við það. Eftir stofnun [[Ríkisútvarpið|Ríkisútvarpsins]] árið 1930 var það yfirleitt með hátíðardagskrá 1. desember.
Sjaldnast er mikið um hátíðarhöld þennan dag í seinni tíð en oft er gefið frí í skólum.
[[Flokkur:Tímatöl]]
| |||