„Brennisteinssýra“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 195.13.151.110 (spjall), breytt til síðustu útgáfu KamikazeBot |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Brennisteinssýra''', [[Vetni|H]]<sub>2</sub>[[Brennisteinn|S]][[Súrefni|O]]<sub>4</sub> er [[sýra|römm sýra]], sem hefur [[mólmassann]] 98,1 [[gramm|g]]/[[mól]]. Hún er leysanleg í vatni í öllum styrkleikum. Þegar miklu magni af SO<sub>3 (g)</sub> er bætt út í brennisteinssýru myndast H<sub>2</sub>S<sub>2</sub>O<sub>7</sub>, sem er kallað rjúkandi brennisteinssýra ([[enska]]: fuming sulfuric acid) eða oleum.
Brennisteinssýra er mikið notuð bæði í [[efnahvarf|efnahvörfum]] sem og í iðnaði, þar er hún það mikið notuð að hún er mest framleidda iðnaðarefnasambandið. Hún er einkum notuð í áburðarframleiðslu, málmgrýtisvinnslu, efnasmíðar og olíuvinnslu.
[[Vötnun]]arhvarf brennisteinssýru er gífurlega [[útvermi]]ð. Ef vatni er bætt út í sýruna getur það hæglega soðið, þetta þýðir að alltaf á að setja sýruna út í vatn, ekki öfugt. Hluti af þessum vanda er vegna þess að vatn flýtur ofan á sýrunni vegna minni [[eðlisþyngd]]ar. Þar sem vötnun brennisteinssýrunnar er hagstæð [[varmafræði]]lega er hún mjög hentug til ýmissar þurrkunar. Hún er til dæmis notuð til þess að þurrka hina og þessa ávexti.
Brennisteinssýra er svo [[vatnssækni|vatnssækin]] að hún bókstaflega rýfur [[vetni]]s- og [[súrefni]]satóm úr öðrum efnum. Til dæmis mun það að blanda saman brennisteinssýru og [[glúkósi|glúkósa]] (C<sub><small>6</small></sub>H<sub><small>12</small></sub>O<sub><small>6</small></sub>) gefa af sér [[kolefni]] og [[vatn]] (sem þynnir sýruna). Hvarfið er C<sub><small>6</small></sub>H<sub><small>12</small></sub>O<sub><small>6</small></sub> → 6C + 6H<sub><small>2</small></sub>O.
[[Súrt regn]] inniheldur meðal annars brennisteinssýru.
== Framleiðsla ==
Sú aðferð sem er notuð í framleiðslu á brennisteinssýru til iðnaðar heitir '''Contact aðferðin'''. Hún notar [[vanadín|vanadíum]](V) oxíð sem hvata. Aðferðin er í þremur skrefum:
# Undirbúningur og hreinsun SO<sub>2</sub> og súrefnis.
#*Hreinsun súrefnis og SO<sub>2</sub> er nauðsynleg til að koma í veg fyrir [[hvati|hvataeitrun]] (hindrun virkni hvatanna). Því næst er gasið þvegið með [[vatn]]i og þurrkað með brennisteinssýru.
#* Til þess að spara orku er hvarfblandan hituð með [[varmi|varmanum]] sem losnar úr næsta þrepi.
# [[Hvati|Hvötuð]] [[oxun-afoxun|oxun]] SO<sub>2</sub> yfir í SO<sub>3</sub>
#* Efnaformúla hvarfsins er 2SO<sub>2 [[Gas|(g)]]</sub> + O<sub>2 [[Gas|(g)]]</sub> [[Jafnvægi (efnafræði)|↔]] 2 SO<sub>3 [[Gas|(g)]]</sub>
#* Til þess að auka hraða hvarfsins er hafður hár hiti (450 °C) og hár þrýstingur (200 [[Paskal|kPa]] eða 2 [[loftþyngd|atm]]). Einnig er notaður hvatinn [[Vanadín|V]]<sub>2</sub>[[Súrefni|O]]<sub>5</sub>. Þessi háttur er hafður á til þess að tryggja 95% heimtur.
# Hvarf SO<sub>3</sub> yfir í brennisteinssýru
#* Hið heita SO<sub>3</sub> er síðan leyst upp í brennisteinssýru til þess að fá rjúkandi brennisteinssýru. Hvarfið er H<sub>2</sub>SO<sub>4 [[Vökvi|(l)]]</sub> + SO<sub>3 (g)</sub> → H<sub>2</sub>S<sub>2</sub>O<sub>7 (l)</sub>
#* Ekki væri raunhæft að leysa SO<sub>3</sub> beint upp í vatni vegna hversu útvermið hvarfið er. Gufa myndast í stað vökva.
#* Rjúkandi brennisteinssýran er þynnt með vatni og fæst þá fullsterk brennisteinssýra. Formúla hvarfsins er H<sub>2</sub>S<sub>2</sub>O<sub>7 (l)</sub> + H<sub>2</sub>O<sub>(l)</sub> → 2 H<sub>2</sub>SO<sub>4 (l)</sub>
[[Flokkur:Efnasambönd]]
{{Tengill ÚG|de}}
[[ar:حمض الكبريتيك]]
Lína 17 ⟶ 43:
[[es:Ácido sulfúrico]]
[[et:Väävelhape]]
[[fa:سولفوریک اسید]]
[[fi:Rikkihappo]]
Lína 48 ⟶ 73:
[[ru:Серная кислота]]
[[sh:Sumporna kiselina]]
[[simple:Sulfuric acid]]
[[sk:Kyselina sírová]]
| |||