|
Náttúra Breiðafjarðar er mjög sérstök og einkennist af fjölda eyja. Talið er að þar séu um 3000 eyjar, hólmar og sker. Eyjarnar á Breiðafirði eru eitt af því sem löngum hefur verið talið óteljandi á Íslandi. [[Sjávarföll]] eru mjög mikil á firðinum og er munur á flóði og fjöru allt að 6 metrum á meðal stórstreymi. Landslagið tekur því miklum breytingum eftir stöðu sjávar og er þar um fjórðungur af öllum fjörum á Íslandi.
Berggrunur Breiðarfjarðar tilheyrir elsta hluta berggrunns Íslands og er um 6 til 12 miljón ára gamall, hluti af tertíer berggrunninum. Hann er að mestu leyti byggður upp af misþykkum [[basalt]]hraunlögum. Á [[Hrappsey]] má finna bergtegundina [[anortosítsanortosít]] og er það eini fundarstaðurinn á Íslandi. AntortosítsAntortosít er stundum nefnd tunglberg eftirþví annarriað það er önnur aðalbergtegund [[Tunglið|tunglsins]]. Stór [[skriðjökull]] láglá yfir Breiðafirði á síðustu ísöld og hefur hann að mestu mótað núverandi landslag í firðinum.
ÓvenjumikiðLífríki fjarðarins og fjölskrúðugt lífríkieyjanna er í firðinumóvenjumikið og á eyjunumfjölskrúðugt. Þar eru meðal annars mikilvægarmikilvæg hrygningar- og uppeldissvæði fyrir margar tegundir t.d. [[Þorskur|þorsk]], [[Rækja|rækju]], [[hörpuskel]] og [[hrognkelsi]]. Um 20 % af íslenska [[Landselur|landsselsstofninumlandselsstofninum]] og um helmingur [[Útselur|útselsstofninum]] halda sig við Breiðafjörð. Hvalir ereru tíðir á Breiðafirði og smáhveli eins og [[hnísa]] og [[hnýðingur]] eru algengustu tegundirnar en [[Háhyrningur|háhyrningar]] og [[Hrefna|hrefnur]] eru algengar á utanverðum firðinum. Þar er einnig eitt mikilvægasta svæðasvæði landsins fyrir fuglalíf. Sjófuglar einkenna svæðið og er fjöldi einstaklinga mestur hjá [[Lundi|lunda]] en [[æðarfugl]]ar eru næstflestir. [[Fýll]], [[dílaskarfur]], [[toppskarfur]], [[Rita (fugl)|rita]], [[hvítmáfur]], [[svartbakur]], [[kría]] og [[teista]] eru einnig mjög áberandi tegundir en [[grágæs]], [[þúfutittlingur]], [[maríuerla]] og [[snjótittlingur]] eru einnig algengar tegundir. Um 70 % af íslenska [[Haförn|hafarnarstofninum]] lifir við Breiðafjörð. Toppskarfur verpir á Íslandi nánast eingöngu við fjörðin og um 90 % dílaskarfa verpa þar. [[Minkur|Minkar]] eru nú í öllum eyjum á firðinum en [[Heimskautarefur|refir]] hafa ekki verið með greni þar svo vitað sé til þó þeir sjáist stundum á eyjum næst landi.
== Búseta og landnýting ==
BreiðarfjörðurEyjar hefurá Breiðafirði hafa verið í byggð allt frá því að Þrándur mjóbein nam land í [[Flatey á Breiðafirði|Flatey]]. Þar þóttu landkostir miklir þó að eyjarnar væru smáar, hlunnindabúskpur eyjabænda bætti það ríflega upp. Nýttu menn jöfnum höndum fisk, sel og fugl. Helstu verstöðvar voru í [[Oddbjarnarsker]]i, [[Bjarnaeyjar|Bjarneyjum]] og [[Höskuldsey]]. Dvöldu um 200 manns vor og haust á vertíð í Oddbjarnaskeri fram á seinni hluta 19. aldar. Einkum voru það flatfiskar, hrongkelsi, þorskur, ýsa og skata sem veidd varvoru. Selurinn gaf af sér kjöt og, spik til fæðu (og einnig brætt og notað sem ljósgjafi)ljósmetis og skinn í klæði og skó. Auk fuglatekju til matar var eggjatekjaeggja- og dúntekja mikilvæg hlunnindi.
Nú er einungis búið allt árið um kring í [[Flatey]]. Í FlateyÞar er einna best varveitturvarveitti byggðakjarni landsins frá seinni hluta 19. aldar og byrjun þeirrar 20. íÍ Flatey var [[Flateyjarklaustur|klaustur]] frá [[1172]] og þar var [[Flateyjarbók]], sem er merk heimild um Noregskonunga, varðveitt um tíma.
== Heimildir ==
| 