|
[[Mynd:Anne-Cath. Vestly.jpg|thumb|Anne-Catharina Vestly 1963]]
'''Anne-Cath. Vestly''' ([[15. febrúar]] [[1920]] - [[15. desember]] [[2008]]) var [[Noregur|norskur]] [[Rithöfundur|barnabókahöfundur]]. Hún er þekkt fyrir fjölda bóka sem komugefin voru út á norsku frá [[1953]] til [[2004]] og hafa verið þýddar á fjölda tungumála. Vestly var einna þekktust fyrir ritröðritöð sína um ömmunaömmu (''Mormor'') sem passaði átta börn og lenti með þeim í mörgum ævintýrum.<ref name="aftenposten1">{{Cite news|url=http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/article2824292.ece|title=Anne-Cath. Vestly er død|last=Hedeman|first=Anders|date=December 15, 2008|work=[[Aftenposten]]|access-date=December 15, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219234330/http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/article2824292.ece|archive-date=December 19, 2008|language=Norwegian}}</ref>
== Æviágrip ==
Anne-Cath.Vestly fæddist Anne Catharina Schulerud í þorpinu Rena Åmo sveitarfélaginu í [[Heiðmörk (Noregur)|Hedmark]] í Noregi. Hún var dóttir Mentz Oliver Schulerud (1877-1931) og Aagot Schulerud (1975-1957). Faðir hennar var lyfjafræðingur og átti véla- og tækjaverslun. Móðir hennar var kennari. Anne-Cath. Vestly tók Examen artium í [[Lillehammer]] árið 1939. Hún flutti síðan með móður sinni til [[Ósló|Osló]], þar sem hún stundaði nám við [[Óslóarháskóli|Háskólinn í Osló]], stundaði iðnskólanám og tók þátt í leikhússtarfi hjá áhugamannaleikhúsi.<ref name="nbl">{{VefheimildCite web|url=https://nbl.snl.no/Anne-Cath_Vestly|titilltitle=Anne-Cath Vestly|útgefandilast=Karin Beate Vold|publisher=Norsk biografisk leksikon|skoðaðaccess-date=March 24. mars1, 20242018}}</ref>
Hún byrjaði að vinna við útvarpsþætti árið 1946 en því starfi kynntist hún gegnum bróður sinn Mentz Schulerud sem starfaði sem dagskrárritari hjá norska ríkisútvarpinu ([[NRK]]). Vestly hóf fljótlega að búa til barnaefni fyrir útvarp og sjónvarp. Flestar bækur hennar voru fyrst lesnar upp í norska NRK útvarpsþættinum ''Barnetimen for de minste'' . Hún lék einnig með Alf Prøysen í ''Kanutten og Romeo Klive'' (1963) en það voru vinsælir sjónvarpsþættir fyrir börn á NRK. ▼
<ref>{{Vefheimild|url=https://nbl.snl.no/Anne-Cath_Vestly|titill=Anne-Cath Vestly|útgefandi=Norsk biografisk leksikon|skoðað= 24. mars 2024}}</ref>
▲Hún byrjaði að vinna við útvarpsþætti árið 1946 en því starfi kynntist hún gegnum bróður sinn Mentz Schulerud sem starfaði sem dagskrárritari hjá norska ríkisútvarpinu ([[NRK]]). Vestly hóf fljótlega að búa til barnaefni fyrir útvarp og sjónvarp. Flestar bækur hennar voru fyrst lesnar upp í norska NRK útvarpsþættinum ''Barnetimen for de minste'' . Hún lék einnig með Alf Prøysen í ''Kanutten og Romeo Klive'' (1963) en það voru vinsælir sjónvarpsþættir fyrir börn á NRK. <ref name="snl">{{Cite web|url=https://snl.no/Anne-Cath_Vestly|title=Anne-Cath Vestly|last=Sofie Arneberg|publisher=Store norske leksikon|access-date=March 1, 2018}}</ref>
Fyrsta bók Anne-Cath.Vestly, ''Ole Aleksander Filibom-bom-bom'', þróaðist að lokum í tólf bindi. Sú bók kom fyrst út á íslensku árið 1960.
Í Áróra"Aurora" bókunum sem hún skrifaði fráritröðinni (1966-1972) skorar hún á hólm hefðbundin [[kynhlutverk]] en þar lýsirsem hún lýsir fjölskyldu þar sem móðir vinnur sem lögfræðingur, en faðirinn, sem er doktorsnemandi í fornri sögu, dvelur heima með börnum sínum tveimur.<ref>{{Cite web|url=http://www.gyldendal.no/Forfattere/Vestly-Anne-Cath|title=Anne-Cath. Vestly|publisher=Gyldendal ASA|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304130207/http://www.gyldendal.no/Forfattere/Vestly-Anne-Cath|archive-date=March 4, 2016|access-date=March 1, 2018}}</ref>
Frægasta verk Vestly heitir á íslensku ''Pabbi, mamma, börn og bíll'' en á frummálinu norsku Åtte små, ''''Åtte små, to store og en lastebil'' og'' og fjallar um fjölskyldu með átta börn sem býr í lítilli íbúð í [[Ósló|Ósló]]Osló. Sú bók var sú fyrsta í ritröð níu bóka, en sú síðasta var gefin út árið 2000 um móðuramma barnanna (''Mormor''). Sögurnar um átta börn og ömmu þeirra hafa sumar komið út á íslensku. Nokkrar af sögumbókum Vestly hafavoru veriðgerðar kvikmyndaðarað kvikmyndum. Hún vann einnig sem leikkona, lék hlutverk ömmu í sjónvarpi og í kvikmyndum, í ''Mormor og de åtte ungene i byen''(1977) og ''Mormor og de åtte ungene i skogen'' (1979).<ref name="nbl">{{Cite web|url=https://nbl.snl.no/Anne-Cath_Vestly|title=Anne-Cath Vestly|last=Karin Beate Vold|publisher=Norsk biografisk leksikon|access-date=March 1, 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKarin_Beate_Vold">Karin Beate Vold. [https://nbl.snl.no/Anne-Cath_Vestly "Anne-Cath Vestly"]. Norsk biografisk leksikon<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">March 1,</span> 2018</span>.</cite></ref><ref name="snl">{{Cite web|url=https://snl.no/Anne-Cath_Vestly|title=Anne-Cath Vestly|last=Sofie Arneberg|publisher=Store norske leksikon|access-date=March 1, 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSofie_Arneberg">Sofie Arneberg. [https://snl.no/Anne-Cath_Vestly "Anne-Cath Vestly"]. Store norske leksikon<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">March 1,</span> 2018</span>.</cite></ref>
=== Persónulegt líf ===
Árið [[1946]] giftist hún Johan Vestly ([[1923]]-[[1993]]). Þau eignuðust tvo syni: Jo (fæddur [[1948]]) og Håkon (fæddir [[1957]]). Eiginmaður Vestly myndskreytti allar bækur hennar þar til hann lést árið 1993. Hún var systir rithöfundarinsrit höfundarins, útvarpsmannsins og leikhússtjórans Mentz Schulerud. Hún var einnig frænka Ingrid Schulerud, sem var gift norska forsætisráðherranum, síðar Framkvæmdastjóri NATO, [[Jens Stoltenberg]].<ref>{{Cite web|url=https://nbl.snl.no/Mentz_Schulerud|title=Mentz Schulerud|last=Lars Roar Langslet|publisher=Norsk biografisk leksikon|access-date=March 1, 2018}}</ref>
Anne-Cath. Vestly greindist með [[Alzheimer-sjúkdómur|Alzheimer-sjúkdóminn]] snemma árið [[2006]]. Hún bjó síðustu æviárins á hjúkrunarheimili í Mjøndalen þar til hún lést árið 2008 88 ára að aldri.<ref>{{Cite web|url=http://www.newsinenglish.no/2009/01/06/famed-author-anne-cath-vestly-laid-to-rest/|title=Author Anne-Cath Vestly laid to rest|last=Nina Berglund|date=January 6, 2009|publisher=News in English. no|access-date=March 1, 2018}}</ref> ▼
Margar bækur Anne-Cath. Vestly hafa verið þýddar á íslensku, fyrsta bókin kom út á íslensku árið [[1960]]. Hróðmar Sigurðsson þýddi fyrstu bók um Óla Alexander en Stefán Sigurðsson aðrar bækur.
== Bækur eftir Anne-Cath.Vestly sem hafa verið þýddar á íslensku ==
* Óli Alexander fílíbomm-bomm-bomm. Iðunn 1960
* Óli Alexander á hlaupum . Iðunn 1961. Tiltill á frummálinu: Ole Aleksander på farten
* Óli Alexander fær skyrtu. Iðunn 1962
* Óli Alexander á flugi. Iðunn 1963
* Óli Alexander flytur. Iðunn 1964
* Pabbi, mamma, börn og bíll. Iðunn 1965. Tiltill á frummálinu: Åtte små, to store og en lastebil
* Átta börn og amma þeirra í skóginum. Iðunn 1966 Tiltill á frummálinu: Mormor og de åtte ungene i skogen
* Lystivegur ömmu. Iðunn 1969. Tiltill á frummálinu: Mormors promenade
* Marta og amma og amma og Matti. Iðunn 1967. Tiltill á frummálinu: Marte og mormor og mormor og Morten
* Kusa í stofunni. Iðunn 1968. Tiltill á frummálinu: En liten takk fra Anton
* Áróra í blokk X Reykjavík, Iðunn, 1970 . Tiltill á frummálinu: Aurora i blokk X
* Áróra og pabbi. Iðunn.Iðunn 1971. Tiltill á frummálinu: Aurora og pappa
* Áróra og litli blái bíllinn. Iðunn 1972. Tiltill á frummálinu: Aurora og den vesle blå bilen
* Áróra og Sókrates. Iðunn. 1972 Tiltill á frummálinu: Aurora og Sokrates
* Litli bróðir og Stúfur Reykjavík : Iðunn, 1970
* Stúfur tryggðatröll. Iðunn 1971
* Stúfur og Steinvör. Iðunn 1972 Tiltill á frummálinu: Knerten gifter seg
* Stúfur í Glæsibæ. Iðunn 1973 Tiltill á frummálinu: Knerten i Bessby
▲Anne-Cath. Vestly greindist með [[Alzheimer-sjúkdómur|Alzheimer-sjúkdóminn ]] snemma árið [[2006 ]]. Hún bjó síðustu æviárins á hjúkrunarheimili í Mjøndalen þar til hún lést árið 2008 88 ára að aldri.<ref>{{Cite web|url=http://www.newsinenglish.no/2009/01/06/famed-author-anne-cath-vestly-laid-to-rest/|title=Author Anne-Cath Vestly laid to rest|last=Nina Berglund|date=January 6, 2009|publisher=News in English. no|access-date=March 1, 2018}}</ref>
== Tilvísanir ==
[[Flokkur:Fólk dáið árið 2008]]
[[Flokkur:Fólk fætt árið 1920]]
[[Flokkur:Norskir rithöfundar]]
| 