Gildishlaðinn texti

Gildishlaðinn texti (eða sem minni eining gildishlaðin hugtök eða gildishlaðin orð) er lesmál sem er ekki hlutlægt, heldur mjög litað af einhverju sem býr í orðunum eða viðhorfi höfundar.

Gildishlaðin hugtök geta fengið hleðslu sína af viðhorfi höfundar. Dæmi: Svisslendingur sem talar um að í Danmörku sé ekkert landslag, leggur gildi í orðið landslag. Hann vill meina að það sé það sem honum finnst vera landslag (fjöll og dalir til dæmis). Málfræðingur sem talar um málvillu, þegar hann talar um héraðsbundið málfar, leggur eigið gildi í orðið málvillu.

Gildishlaðið tungumál hefur oft sterka tilfinningalega hleðslu sem hefur annaðhvort jákvæð eða neikvæð áhrif, sem er stundum handan bókstaflegri merkingu orðanna. Gildishlaðinn texti er oft notaður til að hafa áhrif á skoðanir og beina þeim í tilætlaða átt. Sumir stjórnmálamenn notfæra sér gildishlaðin orð eða orðasambönd til að ná vissum áhrifum og forðast hlutlausara tungutak, til að beina huga almennings í þá átt sem þeir telja ákjósanlega.

Ein hlið gildishlaðins texta er þegar orð og hugtök breyta um merkingu í tímans rás þannig að orðfæri og sem telst hlutlaust á einum tíma breytir um merkingu og öðlast nýja merkingu þannig að það missir hlutleysi sitt og öðlast nýja gildishlaðningu. Má í því sambandi nefna sem dæmi hér á landi endurútgáfu bókarinnar „Tíu litlir negrastrákar.“ Þegar bókin var upphaflega gefinn út var litið öðrum augum á orðið „negrastrákar“ en seinna varð. Svo þegar bókin var endurútgefinn var endurútgáfunni mótmælt af mörgum þar sem gildishlaðning orðsins „negrastrákur“ hafði breyst síðan bókin kom upphaflega út og taldist óviðeigandi orðalag.