Lyfjaávani

Lyfjaávani er neysla sem skerðir verulega lífsgæði og hugarástand einstaklings. Ávani getur verið bæði lífeðlislegur og sálfræðilegur. Þegar neytandi lyfs hefur þróað með sér lyfjaþol og fráhvörf verður lífeðlislegur ávani. Það eru þó ekki einungis fráhvörf og lyfjaþol sem valda lyfjaávana, ánægjuleg áhrif lyfsins hafa einnig mikil áhrif. Lyf getur því einnig verið ávanabindandi einungis vegna sterkrar löngunar í áhrifin. Það kallast sálfræðilegur ávani. Við sjáum slíkan ávana hjá fólki sem hefur áður verið í neyslu lyfja og byrjar að neyta þeirra aftur þrátt fyrir að vera ekki lífeðlislega háð þeim lengur.

Vísbendingar benda til þess að umhverfi geti haft áhrif á löngun í lyf. Ef umhverfisáreiti eru stöðugt þau sömu við neyslu, þ.e. neysla alltaf við svipaðar aðstæður, í sama umhverfi, jafnvel með sama fólkinu, byrjar líkaminn að læra á venjurnar og myndar aukið lyfjaþol. Aðstæðurnar eingöngu fara því að valda uppbótarsvörun líkamans þar sem hann býr sig undir að fá lyfið. Ef viðkomandi hefur ekki tekið inn lyfið á móti þeim áhrifum þá finnur hann fyrir fráhvarfseinkennum. Því verður aukin löngun í lyfið við þær aðstæður sem lyfið er venjulega tekið inn. Þetta aukna lyfjaþol getur haft verulega slæmar afleiðingar. Í kunnuglegum aðstæðum þarf að taka inn stærri skammt til þess að vega upp á móti aukinni uppbótarsvörun. Ef einstaklingur brýtur venjur sínar og neytir sama skammts lyfs í ókunnugum aðstæðum er uppbótarsvörun veikari og áhrif lyfsins því sterkari. Þar eru líkur á of stórum skammti því orðnar mun meiri, sem getur valdið alvarlegum áhrifum á líkamsstarfssemi, og jafnvel dauða. Þetta er til dæmis þekkt meðal heróínneytenda. Margir þeirra nota magn heróíns sem myndi venjulega valda dauða manneskju sem neytir ekki efnisins. En þó eru mörg dæmi um það að fíklar láti lífið vegna skammts sem er sambærilegur þeim sem þeir eru vanir. Vísbendingar eru um að þessi dauðsföll verði vegna þess að þeir innbyrða efni í óvenjulegum aðstæðum sem veldur því að uppbótarsvörun er ekki nægileg til þess að berjast á móti áhrifum lyfsins.