„Hans Danakonungur“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m robot Breyti: en:John, King of Denmark |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
[[Mynd:
'''Hans''' ([[2. febrúar]] [[1455]] – [[20. febrúar]] [[1513]]) eða ''Jóhannes'' var konungur [[Danmörk|Danmerkur]] frá [[1481]]-[[1513]], konungur [[Noregur|Noregs]] og [[Ísland]]s [[1483]]-[[1513]] og konungur [[Svíþjóð]]ar [[1497]]-[[1501]].
Hans var eldri sonur [[Kristján 1.|Kristjáns 1]]. Danakonungs og [[Dóróthea af Brandenborg|Dórótheu af Brandenborg]]. Þegar hann var ársgamall var hann valinn arftaki föður sins í Danmörku og árið 1458 einnig í Noregi og Svíþjóð. Hann tók við ríki í Danmörku þegar faðir hans lést 1481 en þá ríkti nokkur óvissa um framtíð [[Kalmarsambandið|Kalmarsambandsins]]; Norðmenn þreifuðu fyrir sér með ríkjasamband við Svíþjóð en fengu engin svör og tóku því Hans til konungs 1483. Svíarnir voru tregari til en þó var Hans tekinn til konungs í Svíþjóð 1497, eftir að hafa unnið sigur á sænska ríkisstjóranum [[Sten Sture]] í orrustunni við Rotebro.
Hans átti líka í vanda í [[hertogadæmin|hertogadæmunum]] því að móðir hans, Dóróthea ekkjudrottning, hafði mikið dálæti á yngri syni sínum, [[Friðrik 1. Danakonungur|Friðrik]] hertoga, og vildi að hann stýrði hertogadæmunum einn. Að nafninu til réðu þeir þeim þó saman. Friðrik vildi ráðast gegn uppreisnargjörnum bændum í [[Þéttmerski]] og fékk bróður sinn með sér í leiðangur gegn þeim. Þeir höfðu 12-15.000 manna lið en vegna rigninga, ófærðar og ókunnugleika lentu þeir í ógöngum, biðu ósigur og sluppu naumlega lifandi.
Sten Sture notaði tækifærið til að setja sig aftur í ríkisstjórastöðu í Svíþjóð [[1501]] og segja upp trúnaðareiðum sem hann hafði unnið Hans konungi. Hans fór að sækja liðsauka í Danmörku en skildi Kristínu drottningu sína eftir að verja Stokkhólmskastala með þúsund manna lið. Eftir níu mánaða umsátur, hungur og pestir gafst drottningin upp og yfirgaf kastalann með þeim 70 mönnum sem eftir lifðu. Aðeins þremur dögum seinna kom Hans siglandi með liðsaukann eftir að hafa tafist í átökum við [[Lübeck|Lýbikumenn]] og við að bæla niður uppreisn í Noregi. Sten Sture sveik loforð um að láta drottninguna fara óáreitta til Danmerkur og tók hana og menn hennar til fanga. Það var ekki fyrr en í október [[1503]] sem hún var látin laus. Sama ár dó Sten Sture en [[Svante Nilsson Sture]] tók við. Árið 1509 tókst að þvinga Svía til samninga en það entist ekki lengi. Lýbikumenn sögðu Dönum stríð á hendur árið 1510 og nokkru síðar Svíar einnig. Hans hafði komið sér upp góðum flota og tókst að vinna sigra í sjóorrustum. Svíar voru þvingaðir til að semja frið og viðurkenna Hans sem konung öðru sinni. Hans fékk þó ekki að njóta sigursins lengi því að hann dó í febrúar 1513 eftir að hestur hans féll með hann á vaði yfir Skjern-ána á leið til [[Álaborg]]ar.
Kona hans, gift 6. september 1778, var [[Kristín af
Hans hafði ýmis afskipti af málefnum tengdum Íslandi, einkum verslun Englendinga, og sendi [[Diðrik Píníng]] flotaforingja sinn sem hirðstjóra til landsins og lét samþykkja [[Píningsdómur|Píningsdóm]].
| |||