„Möðruvallaklaustur“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
m Bætti við tenglum. |
||
Lína 1:
'''Möðruvallaklaustur''' var munka[[klaustur]] af [[Ágústínusarregla|Ágústínusarreglu]] sem stofnað var á [[Möðruvellir (Hörgárdal)|Möðruvöllum]] í [[Hörgárdalur|Hörgárdal]], líklega [[1295]] en hugsanlega þó [[1296]], og var þar til siðaskipta.
[[Jörundur Þorsteinsson]] [[Hólabiskupar|Hólabiskup]] kom klaustrinu á fót eins og [[Reynistaðarklaustur|Reynistaðarklaustri]] um svipað leyti og skyldi Hólabiskup vera [[ábóti]] þess en [[príor (titill)|príor]] stjórna klausturlifnaði og ráðsmaður annast fjármál. Biskup lagði klaustrinu til mikið fé og lét byggja þar kirkju um [[1302]]. Hún brann árið [[1316]] og klaustrið einnig, allur kirkjuskrúði og kirkjuklukkur. Ekki var klaustrið byggt upp að sinni, heldur lét [[Auðunn rauði]] Hólabiskup munkana verða presta í ýmsum sóknum eða tók þá heim til Hóla, en allar tekjur af klaustrinu gengu til Hólastaðar. Einn munkanna, Ingimundur Skútuson, fór til Noregs og gekk í klaustrið á [[Helgisetur|Helgisetri]].
Þegar [[Lárentíus Kálfsson]] var í Noregi [[1323]] að taka biskupsvígslu kom Ingimundur munkur fram og kærði það fyrir [[erkibiskup]]i að klaustrið hefði ekki verið byggt upp eftir brunann og munkunum verið tvístrað en biskup hirti tekjurnar. Lárentíus svaraði því til að Auðunn biskup hefði ekki talið sé skylt að byggja upp klaustrið að nýju þar sem það hefði brunnið þegar munkar komu drukknir heim úr kaupstað á [[Gásir|Gásum]] og fóru óvarlega með ljós. Erkibiskup úrskurðaði að klaustrið skyldi byggjast upp að nýju en þeir munkar sem yrðu sannir að því að hafa valdið brennunni skyldu reknir í „“harðasta klaustur“.
Lína 9:
Eftir að Jón Finnbogason príor dó [[1546]] var enginn príor á Möðruvöllum en [[Jón Arason]] setti séra Björn Gíslason til að stýra klaustrinu. Stóð það til [[siðaskiptin á Íslandi|siðaskipta]] en eftir það, þegar klausturjarðirnar 67 komust í eigu konungs, tók Björn þær á leigu.
Þótt ekkert sé vitað um ritun bóka í Möðruvallaklaustri átti klaustrið bókasafn og í bókaskrá frá [[1461]] eru taldar 86 bækur, margrar [[helgra manna sögur]] á íslensku, [[fornsögur]] og margar [[konungasögur]]. Sama ár átti klaustrið heima á staðnum og á útibúinu Öxnhóli 70 [[kúgildi]], 40 uxa þrevetra og eldri, 10 naut veturgömul og tvævetur, hálfan áttunda tug af veturgömlu fé en sauðfé var alls 195 og hestar 41.
== Príorar í Möðruvallaklaustri ==
Lína 18:
* Erlendur Halldórsson var kjörinn príor eftir lát Þórðar og vígður árið eftir. Hann er talinn hafa dáið [[1378]].
* Snorri nokkur var príor í klaustrinu [[1380]] og kann vel að hafa gegnt því embætti til [[Svarti dauði á Íslandi|Svarta dauða]] og jafnvel lengur. Annars er ekkert vitað um klausturlifnað á Möðruvöllum næstu áratugi og kann að vera að fáir eða engir munkar hafi lifað pláguna af og langur tími liðið þar til klausturlifnaður hófst þar aftur. [[Jón Vilhjálmsson Craxton|Jón Vilhjálmsson]] biskup seldi Jóni Bjarnasyni officialis Möðruvallastað á leigu til þriggja ára árið [[1430]] og skyldi hann meðal annars fæða prest og djákna og tvo bræður en halda við klaustrinu og hafa þá líklega ekki verið nema þessir tveir munkar þar. Á undan honum mun [[Jón Pálsson Maríuskáld]] hafa verið ráðsmaður eða haft klaustrið á leigu.
* [[Sigurður Jónsson (príor)|Sigurður Jónsson]] (um 1407-1492) var orðinn príor árið 1440 og virðist klausturlifnaður þá hafa eflst að nýju. Sigurður kemur oft við skjöl á næstu áratugum. Ari sonur hans var faðir [[Jón Arason|Jóns Arasonar]] Hólabiskups.
* [[Nikulás Þormóðsson]] (um [[1440]] - [[28. október]] [[1521]]) prestur á [[Upsir|Upsum]] var orðinn príor fyrir [[1502]]. Hann tók fátæka stúlku, Þóreyju Jónsdóttur, heim á klaustrið og var almennt talinn faðir sona hennar tveggja.
* [[Jón Finnbogason]] (d. 1546), prestur í [[Múli í Aðaldal|Múla]] í [[Aðaldalur|Aðaldal]], varð príor [[1524]]. Hann var sonur [[Finnbogi Jónsson (lögmaður)|Finnboga Jónssonar Maríulausa]], lögmanns og sýslumanns í [[Ás í Kelduhverfi|Ás]]i í [[Kelduhverfi]]. Sigurður sonur hans, sem kallaður var príorsson, var klausturhaldari á Möðruvöllum. Eftir að Jón dó 1546 var enginn príor í Möðruvallaklaustri.
== Heimildir ==
| |||