„Ágústus“: Munur á milli breytinga

Ágústus fæddist í Róm (eða [[Velletri]]) [[23. september]], [[63 f.Kr.]] og hlaut nafnið '''Gaius Octavíus'''. Faðir hans, sem hét einnig [[Gaius Octavíus]], var af virtri en tiltölulega lítt þekktri ætt [[Riddarastétt (Rómaveldi)|riddarastéttar]] og var landstjóri [[Macedonia (Rómverskt skattland)|Macedoniu]]. Skömmu eftir að Octavíus fæddist gaf faðir hans honum eftirnafnið '''Thurinus''', hugsanlega til að minnast sigurs síns á [[Thuriubúar|Thuriubúum]] vegna þrælauppreisnar meðal þeirra. Móðir hans, [[Atia Balba Caesonia]], var systurdóttir [[Júlíus Caesar|Júlíusar Caesars]], sem varð brátt sigursælasti herforingi Rómar og kjörinn einvaldur (''dictator'') ævilangt. Hann varði æskuárum sínum hjá afa sínum nærri Veletrae (í dag [[Velletri]]). Árið [[58 f.Kr.]], þegar hann var fjögurra ára gamall, lést faðir hans. Lengst af æskunnar bjó hann hjá stjúpföður sínum, [[Lucius Marcius Philippus|Luciusi Marciusi Philippusi]].

Þegar Júlíus Caesar var ráðinn af dögum [[15. mars]] [[44 f.Kr.]] var Octavíus við nám í [[Apollonia (Illyríu)|Apolloniu]] í [[Illyría|Illyríu]]. Þegar erfðaskrá Caesars var lesin kom í ljós að Caesar, sem átti engin skilgetin börn, hafði ættleitt frænda sinn sem kjörson sinn og erfingja. Vegna ættleiðingarinnar tók Octavíus við nafninu '''Gaius Iulius Caesar'''. Samkvæmt rómverskri hefð átti hann einnig að bæta við sem eftirnafni ''Octavíanus'' til að gefa til kynna upprunalegu fjölskyldu sína. Hins vegar er enginn vitnisburður um að hann hafi nokkurn tímann notað nafnið ''Octavíanus''. [[Marcus Antonius]] hélt því seinna fram að hann hefði greitt fyrir ættleiðingu sína með því að gera Caesar kynferðislega greiða en [[Suetonius]] segir í ævisögu Ágústusar að ásökunin hafi einungis verið rógburður.

Antoníus herjaði í austur. Octavíanus aflaði sér bandamanna í Róm, treysti völd sín og bar út róg um að hollusta Antóníusar væri nú með Egyptum og að hann hefði tekið upp siði þeirra og venjur. Spennan varð sífellt meiri og að lokum, árið [[32 f.Kr.]], lýsti öldungaráðið opinberlega yfir stríði á hendur „erlendu drottningunni“, til að forðast yfirbragð enn eins borgarastríðsins. Stríðið varði ekki lengi: í [[Orrustan við Actium|Actiumflóa]] við vesturströnd [[Grikkland]]s mættust flotarnir í mikilli orrustu, þar sem mörg skip brunnu og fórust og þúsundir manna fórust í báðum liðum. Octavíanus bar sigur úr býtum en Antóníus og Kleópatra flúðu til Egyptalands. Octavíanus elti þau og eftir annan ósigur framdi Antoníus sjálfsmorð. Kleópatra framdi einnig sjálfsmorð þegar útskýrt hafði verið fyrir henni hvernig hún yrði höfð til sýnis í sigurgöngu Octavíanusar í Róm og Caesarion yrði „slátrað miskunnarlaust“. Ágústus á að hafa sagt að „tveir Caesarar væru einum of margir“ þegar hann fyrirskipaði líflát Caesarions.<ref>Green (1990): 697</ref>.

** hinum guðdómlega Júlíusi (þ.e. [[Júlíus Caesar|Júlíusi Caesar]])

Ágústus var tekinn í guðatölu stuttu eftir andlát sitt og bæði eftirnafn hans, sem hann hafði erft eftir ömmubróður sinn, Caesar, og titillinn ''Augustus'' urðu að varanlegum titlum rómverskra valdhafa næstu 400 árin og voru enn í notkun í [[Konstantínópel]] fjórtán öldum eftir dauða hans. Á mörgum [[tungumál]]um varð ''caesar'' að orði um ''keisara'', líkt og í [[Þýska|þýsku]] (''[[Kaiser]]''), [[Hollenska|hollensku]] (''keizer'') og [[Rússneska|rússnesku]] (''[[Czar]]'') auk [[Íslenska|íslensku]]. Dýrkun hins guðdómlega Ágústusar hélst þar til [[kristni]] var gerð að ríkistrú á [[4. öld]]. Þess vegna eru margar vel varðveittar styttur og brjóstmyndir af fyrsta og að sumu leyti mikilvægasta keisaranum. Í grafhýsi Ágústusar voru upphaflega bronssúlur með áletrunum um ævi hans og störf, ''[[Res Gestae Divi Augusti]]''.