„Oddur Gottskálksson“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Oddur Gottskálksson''' ([[1514]]/[[1515]] – [[1556]]) var meðal [[Siðaskiptin á Íslandi|siðaskiptamanna]] í [[Skálholt]]i og sá sem þýddi [[Nýja testamentið]] á [[íslenska|íslensku]]. Síðar varð hann [[lögmaður]].
Hann var sonur [[Gottskálk Nikulásson|Gottskálks „grimma“ Nikulássonar]] [[biskup]]s á [[Hólar í Hjaltadal|Hólum]]. Eftir að faðir hans lést í árslok [[1520]] var Oddur sendur til föðurfjölskyldu sinnar í [[Björgvin]] í [[Noregur|Noregi]], um það bil sex ára að aldri, og ólst þar upp. Þaðan hélt hann til náms í [[Þýskaland]]i þar sem hann kynntist hugmyndum [[mótmælendatrú|mótmælenda]] og
:„''Jesús, lausnari vor, var lagður í einn asnastall en nú tek ég að útleggja og í móðurmál mitt að snúa orði hans í einu fjósi''.“
Hann mun einkum hafa stuðst við þýska þýðingu Lúters frá um 1530 en einnig latneskar þýðingar. Hafði hann lokið við þýðingu Mattheusarguðspjalls þegar
Oddur þykir hafa unnið stórvirki með þýðingu sinni, sem seinna var tekin nær óbreytt inn í [[Guðbrandsbiblía|Guðbrandsbiblíu]] og hefur líklega haft veruleg áhrif á þróun íslenskrar tungu. Stíllinn þykir lipur og þjáll, orðaforðinn auðugur og málfarið ótrúlega gott, ekki síst miðað við það að Oddur ólst að mestu leyti upp erlendis. Hann hafði að sjálfsögðu heldur engar orðabækur eða önnur hjálpartæki að styðjast við. Oddur hélt svo áfram að þýða aðra trúarlega texta og var sumt af því prentað. Nýja testamenti Odds kom þó ekki út aftur sem sjálfstætt rit fyrr en [[1988]].
Um sama leyti var Gissur Einarsson, vinur Odds, sem var líka heitbundinn [[Guðrún Gottskálksdóttir|Guðrúnu]] systur hans, í Kaupmannahöfn að taka biskupsvígslu og urðu þeir samferða heim til Íslands um sumarið. Næstu árin bjó Oddur á [[Reykir (Ölfusi)|Reykjum]] í [[Ölfus]]i og fékkst aðallega við þýðingar og fræðistörf en kemur lítið við sögu siðaskiptanna. [[Poul Huitfeldt|Páll Hvítfeldur]] hirðstjóri setti [[Ormur Sturluson|Orm Sturluson]] af sem lögmann [[1552]] og var Oddur þá kjörinn lögmaður norðan lands og vestan í hans stað en er þó ekki talinn hafa tekið við embættinu fyrr en [[1554]]. Hann bjó
Oddur var sagður hæglátur maður og friðsamur og virðist fremur hafa viljað sinna fræðistörfum en sækjast eftir mannvirðingum. Fylgikona hans var Þuríður stóra Einarsdóttir, sem áður hafði fylgt Þórði Einarssyni (d. [[1530]]) presti í [[Hítardalur|Hítardal]] og síðan [[Sigmundur Eyjólfsson|Sigmundi Eyjólfssyni]] (d. [[1537]]), sem kjörinn var [[1536]] til að taka við Skálholtsstól af Ögmundi biskupi, móðurbróður sínum, og tók vígslu en lést áður en hann tók við stólnum. Þau Oddur áttu einn son sem fluttist til Noregs og dó þar barnlaus.
Lína 18:
* ''[[Safn til sögu Íslands]]''. 2. bindi, Kaupmannahöfn 1886.
* {{vefheimild|url=http://www.mbl.is/mm/gagnasafn/grein.html?grein_id=27445|titill=Nýja testamenti Odds. Morgunblaðið 17. febrúar 1989. Gagnasafn mbl.is.}}
* {{vefheimild|url=http://www.biblian.is/default.asp?page=article&sort=general&parent=33|titill=Biblían á íslensku. Af vef Hins íslenska biblíufélags. Sótt 29. janúar 2010.}}
[[Flokkur:Lögmenn á Íslandi]]
|