„Kornastærð“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ný síða: '''Kornastærð''' er mælikvarði, sem segir til um stærð einstakra setkorna í seti. Stærð setkorna getur verið allt frá örfáum míkrómetrum upp í tugi [... |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Kornastærð''' er mælikvarði, sem segir til um stærð einstakra [[set]]korna í seti.
'''Kornastærð''' er mælikvarði, sem segir til um stærð einstakra [[set]]korna í seti. Stærð setkorna getur verið allt frá örfáum [[Míkrómetri|míkrómetrum]] upp í tugi [[Metri|metra]] en vegna stærðarbilsins notast flestir kornastærðaskalar við e-s konar [[Logri|lograkvarða]]. Algengast er að notast við svo kallaðan Udden-Wenworth-skala en í honum er hvert stærðargildi helmingi minna en það næsta á undan í röðinni. Skalinn nær frá < 1/256 [[Millimetri|mm]] til > 256 mm og spannar því alls 18 flokka. Þessum flokkum er skipt í fjóra aðalflokka sets, [[möl]], [[Sandur|sand]], [[silt]] og [[leir]]. Annar vinsæll lograkvarði fyrir kornastærð er Krumbein-skali, sem er nokkurs konar útvíkkun á Udden-Wenworth-skalanum og notast við sömu flokka, en gefur kornastærðina upp í φ-gildum. Flokkun á [[setberg]]i notast við sömu skala og á hver flokkur sets sér sambærilegt heiti yfir [[setberg]], sem búið er til úr seti af viðkomandi kornastærð.▼
==Kornastærðarflokkun==
▲
===Yfirlitstafla===
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! style="background-color:#ddd" | φ skali
Lína 46 ⟶ 49:
|}
==Mikilvægi kornastærðarmælinga==
Kornastærð getur gefið ýmsar vísbendingar um uppruna sets. Kornastærðardreifing sets, þ.e. hlutfall mismunandi kornastærða í seti, gefur til kynna flutningsaðila setsins þar sem [[rof]]öflin hafa mismunandi burðargetu. Þannig ber [[vindur]] aðallega [[Sandur|sand]] og smærri agnir á meðan [[Vatnsfall|vatnsföll]] geta borið stærri kornastærðir. [[Jökull|Jöklar]] bera hins vegar með sér allar kornastærðir, allt frá [[leir]] upp í hnullunga. Auk flutningsmáta getur kornastærð gefið til kynna straumhraða þar sem flutningsgeta eykst í hlutfalli við straumhraða vatns og vinds. Kornastærð getur einnig gefið til kynna þroska sets, þ.e. fjarlægð þess frá upprunastað.
<!-- ==Mælingar á kornastærð== -->
[[Flokkur:Jarðfræði]]
| |||