„Stigbreyting“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
|||
Lína 2:
==Stirbreyting lýsingarorða==
Flest [[lýsingarorð]] stigbreytast. Stigin eru þrjú; '''[[frumstig]]''', '''[[miðstig]]''' og '''[[efsta stig]]'''. Er stigbreytingin '''regluleg''' ef stigin eru öll mynduð af sama stofni; ''rík''ur - ''rík''ari - ''rík''astur. Miðstigið myndast af því að bæta við stofninn endingunum ''-ari'' eða ''-ri'' (í [[karlkyn|kk.]] og [[kvenkyn|kvk.]]) ''-ara'' eða ''-ra'' (í [[hvorugkyn|hk.]]). Á efsta stigi eru tilsvarandi endingar ''-astur'' eða ''-stur'' (í [[karlkyn|kk.]]), ''-ust'' eða ''-st'' (í [[kvenkyn|kvk.]]) og ''-ast'' eða ''-st'' (í [[hvorugkyn|hk.]]). Stundum verða hljóðavíxl í stofni lýsingarorða sem stigbreytast reglulega; ''stór - stærri - stærstur'' ; ''djúpur - dýpri - dýpstur''.
Stigbreytingin er '''óregluleg''' ef miðstig og efstastig myndast af öðrum stofni en frumstig, t.d. ''illur - verri - verstur''.
Lína 8:
Af sumum lýsingarorðum vantar frumstigið og eru miðstigið og efsta stigið þá oftast myndum af [[atviksorð]]um og [[forsetning]]um. Flest þessara orða merkja átt, stefnu eða röð í tíma og rúmi. Dæmi; (austur) ''- eystri (austari) - austastur'' ; (aftur) ''- aftari - aftastur'' ; (nær) ''- nærri - næstur''.
Sum lýsingarorð stigbreytast ekki og eru óbeygjanleg með öllu
* ''hugsi''
* ''aflvana''
* ''andvaka''
* ''örgeðja''
* ''dauður''
* ''miður''
* ''nógur''
===Dæmi===
*''Þetta er '''fallegur''' maður.'' ([[frumstig|fs.]]) ↔ ''Þeta er '''fallegri''' maður.'' ([[miðstig|ms.]]) ↔ ''Þetta er '''fallegasti''' maður'''inn'''.'' ([[efsta stig|e.s.]]) (taka skal eftir að [[Viðskeyttur greinir|viðskeytta greininum]] var bætt við orðið "maður" í [[efsta stig]]i, vegna þess að það er bara einn maður sem er "fallegastur")
==Stigbreyting atviksorða==
| |||