„Varnarhættir“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m →Dæmi um varnarhætti: Þroskastigshlekkurinn er nóg |
→Dæmi um varnarhætti: Kannski alveg eins gott að hafa þetta í stafrófsröð |
||
Lína 3:
==Dæmi um varnarhætti==
'''Afneitun''' (e. ''denial'') er að halda ytri atburðum frá meðvitund. Ef einstaklingurinn á erfitt með að meðhöndla einhverja aðstöðu getur hann notað afneitun til þess einfaldlega að neita tilvist hennar. Einstaklingurinn getur bæði neitað atburði eða þeim tilfinningum sem tengjast honum.<ref name="Heiða">Heiða María Sigurðardóttir.</ref> Dæmi um afneitun er ef maður sem skuldar pening í banka lætur sem hann þurfi ekki að hafa áhyggjur af skuldinni og heldur í stað þess áfram að eyða peningum.▼
'''Bæling''' (e. ''repression'') leitast við að gera óæskilegar hugmyndir, minningar, tilfinningar eða [[skyndihvöt|skyndihvatir]] ómeðvitaðar. Þannig geta sársaukafullar tilfinningar sem skapast af togstreitu milli [[vellíðunarlögmálið|vellíðunarlögmálsins]] og [[veruleikalögmálið|veruleikalögmálsins]] togast niður í [[dulvitund]]ina. Þar virðast þær gleymdar en geta þó haft áhrif á atferli og sálarlíf.<ref>Aldís Unnur Guðmundsdóttir, bls. 97.</ref><ref name="App170">Appignanesi, bls. 170.</ref>▼
'''Afturhvarf''' eða '''bakrás''' (e. ''regression'') er að hverfa aftur til hegðunar sem einkennist af minni þroska (fyrra [[þroskastig]]i). Samkvæmt kenningunni gæti t.d. fullorðinn einstaklingur sem byrjar að sjúga puttann hafa orðið fyrir afturhvarfi til munnstigs.<ref name="App170">Appignanesi, bls. 170.</ref><ref name="Heiða"
'''Tilfærsla''' (e. ''displacement'') er að beina tilfinningu og viðhorfum að einhverju sem getur þjónað sem staðgengill fyrir annað. Dæmi um það er að sýna reiði gagnvart einstaklingi sem hefur ekki orsakað reiðina, t.d. vegna þess að sá sem reiðin ætti að beinast að er of ógnvekjandi. Maður sem hefur verið skammaður af yfirmanni sínum í vinnunni og sparkar í hundinn þegar hann kemur heim hefur orðið fyrir tilfærslu á tilfinningum sínum.<ref>Appignanesi, bls. 173.</ref><ref name="Heiða"/><ref>Aldís Unnur Guðmundsdóttir, bls. 404.</ref>▼
'''Göfgun''' (e. ''sublimation'') er umbreyting kynferðislegra eða árásargjarnra eðlisávísana í félagslega samþykkt form. Sálarorkan fær þá útrás í starfsemi sem stjórnast ekki af eðlisávísunum. Til dæmis gæti einstaklingur fengið útrás fyrir árásarhvöt með því að yrkja ljóð. Kenningin segir að göfgun geti fremur en ýmsir aðrir varnarhættir stuðlað að geðheilbrigði.<ref name="App170">Appignanesi, bls. 171.</ref><ref name="Heiða"/>▼
'''Samsömun''' (e. ''identification'') felur í sér að taka upp persónueinkenni annarra til að leysa úr eigin tilfinningalegum vanda.<ref name="Heiða"/>▼
'''Andhverfing''' (e. ''reaction formation'') er að breyta óviðunandi hvöt í andstæðu sína. Dæmi um þetta er einstaklingur sem finnur til hvata gagnvart eigin kyni og, í stað þess að viðurkenna þær hvatir, tekur að hata samkynhneigða.<ref name="Heiða"/>
▲'''Bæling''' (e. ''repression'') leitast við að gera óæskilegar hugmyndir, minningar, tilfinningar eða [[skyndihvöt|skyndihvatir]] ómeðvitaðar. Þannig geta sársaukafullar tilfinningar sem skapast af togstreitu milli [[vellíðunarlögmálið|vellíðunarlögmálsins]] og [[veruleikalögmálið|veruleikalögmálsins]] togast niður í [[dulvitund]]ina. Þar virðast þær gleymdar en geta þó haft áhrif á atferli og sálarlíf.<ref>Aldís Unnur Guðmundsdóttir, bls. 97.</ref><ref name="App170"
'''Frávarp''' (e. ''projection'') er að sjá sínar eigin óviðunandi kenndir í öðrum.<ref name="Heiða"/> Til dæmis gæti gift kona sem langar til að sofa hjá samstarfsmanni sínum farið að fylgjast náið með hegðun eiginmanns síns og sýna afbrýðisemi.
▲'''Göfgun''' (e. ''sublimation'') er umbreyting kynferðislegra eða árásargjarnra eðlisávísana í félagslega samþykkt form. Sálarorkan fær þá útrás í starfsemi sem stjórnast ekki af eðlisávísunum. Til dæmis gæti einstaklingur fengið útrás fyrir árásarhvöt með því að yrkja ljóð. Kenningin segir að göfgun geti fremur en ýmsir aðrir varnarhættir stuðlað að geðheilbrigði.<ref
'''Vitsmunavörn''' (e. ''intellectualization'') er að skapa sér fjarlægð frá erfiðleikum með því að meðhöndla þá eins og hvert annað viðfangsefni fyrir vitsmunina. Til dæmis gæti krabbameinssjúkur maður sökkt sér ofan í fræðilegt lesefni um sjúkdóminn.<ref name="Heiða"/>▼
'''Réttlæting''' (e. ''rationalization'') er að réttlæta eigin hvatir eða hegðun með því að leita skýringa í öðru fólki eða ytri aðstæðum. Til dæmis gæti nauðgari réttlætt fyrir sér verknaðinn með því að hugsa sem svo að fórnarlambið hafi verið fáklætt og þar með boðið nauðguninni heim.<ref name="Heiða"/>
▲'''Samsömun''' (e. ''identification'') felur í sér að taka upp persónueinkenni annarra til að leysa úr eigin tilfinningalegum vanda.<ref name="Heiða"/>
▲'''Afneitun''' (e. ''denial'') er að halda ytri atburðum frá meðvitund. Ef einstaklingurinn á erfitt með að meðhöndla einhverja aðstöðu getur hann notað afneitun til þess einfaldlega að neita tilvist hennar. Einstaklingurinn getur bæði neitað atburði eða þeim tilfinningum sem tengjast honum.<ref name="Heiða"/> Dæmi um afneitun er ef maður sem skuldar pening í banka lætur sem hann þurfi ekki að hafa áhyggjur af skuldinni og heldur í stað þess áfram að eyða peningum.
▲'''Tilfærsla''' (e. ''displacement'') er að beina tilfinningu og viðhorfum að einhverju sem getur þjónað sem staðgengill fyrir annað. Dæmi um það er að sýna reiði gagnvart einstaklingi sem hefur ekki orsakað reiðina, t.d. vegna þess að sá sem reiðin ætti að beinast að er of ógnvekjandi. Maður sem hefur verið skammaður af yfirmanni sínum í vinnunni og sparkar í hundinn þegar hann kemur heim hefur orðið fyrir tilfærslu á tilfinningum sínum.<ref>Appignanesi, bls. 173.</ref><ref name="Heiða"/><ref>Aldís Unnur Guðmundsdóttir, bls. 404.</ref>
▲'''Vitsmunavörn''' (e. ''intellectualization'') er að skapa sér fjarlægð frá erfiðleikum með því að meðhöndla þá eins og hvert annað viðfangsefni fyrir vitsmunina. Til dæmis gæti krabbameinssjúkur maður sökkt sér ofan í fræðilegt lesefni um sjúkdóminn.<ref name="Heiða"/>
==Tilvísanir==
| |||