„Karl Popper“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Thijs!bot (spjall | framlög)
m robot Breyti: nl:Karl Popper
JabbiAWB (spjall | framlög)
tiltekt (AWB)
Lína 23:
 
==Ævi og störf==
Popper fæddist í [[Vínarborg]] og var af Gyðingaættum. Hann lauk doktorsprófi í [[heimspeki]] frá [[Vínarháskóla]] [[1928]] og var gagnfræðaskólakennari í heimalandi sínu [[1930]]-[[1936]]. Fyrsta bók hans, ''Logik der Forschung'' (Rökfræði vísindalegra rannsókna), birtist [[1934]]. Popper fluttist til [[Nýja Sjáland|Nýja Sjálands]]s [[1937]], þar sem hann gerðist heimspekikennari í [[Christchurch]]. Eftir að stjórnmálarit hans, ''The Open Society and Its Enemies'' (Opið skipulag og óvinir þess) kom út [[1945]] og vakti mikla athygli, varð hann kennari í [[rökfræði]] og aðferðafræði vísinda í Hagfræðiskólanum í Lundúnum ([[London School of Economics]]) [[1946]] og [[prófessor]] [[1949]]. Bretadrottning sæmdi hann riddaratitli 1965, svo að hann varð Sir Karl Popper. Hann hætti kennslu [[1969]], en hélt áfram að birta heimspekiverk til dánardags. Popper hlaut fjölda verðlauna og nafnbóta, meðal annars [[Sonning-verðlaunin]] [[Danmörk|dönsku]] [[1973]] (en [[Halldór Kiljan Laxness]] hafði fengið þau [[1969]]). Popper var einn af stofnendum [[Mont Pèlerin Society]], alþjóðlegs málfundafélags [[Frjálshyggja|frjálshyggjumanna]], [[1947]].
 
==Vísindaheimspeki==
Lína 29:
 
==Stjórnmálaheimspeki==
[[Mynd:Hayek_and_PopperHayek and Popper.jpg|thumb|left|300px|[[Karl Popper]] og [[Friedrich A. von Hayek]], tveir stofnendur [[Mont Pèlerin Society]] ]]
 
Í bókinni ''The Open Society and Its Enemies'' hélt Popper því fram, að margir vestrænir menntamenn hefðu orðið fyrir óhollum áhrifum af þremur hugsuðum, [[Platón]]i, [[Hegel]] og [[Marx]]. Krafa [[Platón]]s um vitringaveldi væri gölluð, meðal annars vegna þess að erfitt væri að hafa upp á vitringunum. Það skipti ekki heldur eins miklu máli, hverjir stjórnuðu, og hverju stjórnað væri. Vandi stjórnmálanna væri ekki að finna þá, sem best væru fallnir til að stjórna, heldur að lágmarka skaðann af þeim, sem af einhverjum ástæðum hefðu fengið völd og kynnu ekki með þau að fara. [[Lýðræði]] væri umfram allt friðsamleg aðferð til að skipta um valdhafa. Popper deildi í bókinni harkalega á [[Hegel]] og rakti margar hugmyndir alræðissinna, nasista og kommúnista, til hans. Hann var mildari í dómum um [[Marx]], en kvað hugmyndir hans fæstar standast tímans tönn. Kenning hans um, að verðgildi vöru færi eftir þeirri vinnu, sem lögð hefði verið í framleiðslu vörunnar, væri röng, og spádómur hans um, að verkamenn iðnríkjanna yrðu sífellt fátækari, uns þeir hlytu að rísa upp og hrinda kúgurum sínum að höndum sér, hefði bersýnilega ekki ræst. Með því að grafa í sífellu undan því skipulagi [[frelsi]]s og framfara, sem hefði þrátt fyrir alla galla sína verið að myndast á [[19. öld]], hefðu kommúnistar og jafnvel jafnaðarmenn búið í haginn fyrir nasista.